Nie tak łatwo jest rozmawiać, choć umiejętność ta wydaje się oczywista. Mało kto jednak zdaje sobie sprawę, że aby zaistniała rozmowa, spełnionych być musi kilka ważnych zasad. O tym, czym jest prawdziwa rozmowa i jak z niej umiejętnie korzystać w kontaktach z uczniem, pisze Ewa Bochno.
Zaangażowanie polskiej szkoły w działalność wychowawczo-prewencyjną to w dzisiejszych czasach absolutna konieczność. Nauczyciel, pedagog czy psycholog szkolny nie jest w stanie samotnie sprostać sytuacjom kryzysowym, które napotyka na swej zawodowej drodze. Wielka jest potrzeba tworzenia wewnątrz- i zewnątrzszkolnych sieci wsparcia. Tylko wtedy nauczyciele będą mogli skutecznie reagować na potrzeby uczniów, zwłaszcza te, które pozostawione bez zaspokojenia – skłaniają do podjęcia agresywnych, ryzykownych zachowań, prowadząc w konsekwencji do zaburzenia rozwoju. Jan Łuczyński doradza, jak uprawiać w szkołach dobre wychowanie oraz skuteczną profilaktykę i prewencję.
Dzisiejsza szkoła może wychowywać, a nauczyciel ma szanse stać się dla młodzieży życiowym przewodnikiem i autorytetem. Korzystając ze swego ogromnego doświadczenia i wiedzy naukowej, autorka pisze o niezwykle ważnej, a niestety spychanej na bok, funkcji szkoły - funkcji wychowawczej. Pokazuje, co zrobić, by zaistniał prawidłowy, satysfakcjonujący zarówno dla ucznia, jak i dla nauczyciela proces wychowawczy, doradza, jak umiejętnie tworzyć sytuacje wychowawcze. Autorka różnicuje pojęcia wychowania i wychowywania, omawia najczęściej popełniane błędy wychowawcze, wskazuje na znaczenie współpracy psychologa szkolnego z opiekunami klas. Pokazuje nauczycielom, jak dzisiaj mogą stać się mistrzami wychowania.
W rozgrywkach między nauczycielami a rodzicami są zawsze prawdziwi przegrani - uczniowie. Oni tracą najwięcej. Pół biedy, gdy tylko przyglądają się grom toczonym między dorosłymi, gorzej, gdy sami są w te gry wciągani lub w nich uczestniczą. Im większe zapamiętanie i zaciekłość dorosłych, tym mniejsze zainteresowanie problemami i potrzebami dziecka.
Polscy uczniowie znacznie chętniej niż ich rówieśnicy w wielu innych krajach rozwiązują problemy za pomocą pięści - taki wniosek można wysnuć z ogólnoświatowych badań nad zdrowiem młodzieży, przeprowadzonych w latach 2001 i 2002 na zlecenie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Uczestniczyło w nich około 163 tysięcy młodych ludzi mieszkających w 35 krajach (USA, Kanadzie, Izraelu i 32 państwach europejskich).
Edukacja stoi przed ścianą i już nie może iść do przodu. Trzeba więc zmienić kierunek. Ocenianie kształtujące daje nadzieję na dobry kierunek zmian. Jest bardzo efektywnym sposobem podnoszenia osiągnięć uczniów, szczególnie mających trudności w nauce. Skutecznie przygotowuje młodych ludzi do uczenia się przez całe życie, co jest konieczną umiejętnością we współczesnym świecie.
Wagary są odzwierciedleniem kryzysu, jaki przeżywa szkoła. Wagarują uczniowie słabi i uczniowie bardzo dobrzy. Przyczyny są bardzo różne: stres, lęk, niechęć do szkoły, chęć rozrywki. Przyczyn należy szukać w szkole i w środowisku rodzinnym ucznia. Jak zmierzyć się z tym problemem? Jak pomóc uczniom lekceważącym obowiązek szkolny?
Obowiązujący w polskiej szkole system pracy i ocen wyraźnie preferuje dziewczęta, ponieważ kładzie nacisk na systematyczność, cierpliwość, grzeczność, spokój na przerwach. Chłopcom trudno się do tych wymogów dostosować, zwłaszcza w okresie dorastania, gdy rozpiera ich energia. Poza tym zdecydowanie lepiej radzą sobie z konkretnymi projektami, wymagającymi dużej mobilizacji, niż z systematyczną nauką. Nauczyciele, ale także rodzice, muszą wiedzieć, że nieco inaczej przebiega proces socjalizacji chłopców niż dziewcząt - chłopcom po prostu trzeba poświęcić nieco więcej uwagi niż dziewczętom. Ważne też jest, aby odrzucić myślenie stereotypowe w wychowaniu - twierdzi profesor Wojciech Pisula.
Szkoła nie tylko inaczej traktuje chłopców i dziewczęta, ale sprawia, że te naturalne różnice stają się większe niż powinny. Dziewczynki w szkole uczą się bierności i zależności, natomiast chłopcy w toku uczenia się zdobywają doświadczenia, które pomagają im stać się pewnymi siebie, rywalizacyjnymi i niezależnymi. Co to są stereotypy płciowe i jak w wychowaniu uniknąć stereotypowości?
Co to znaczy skuteczna edukacja? Wiele osób powiedziałoby, że to po prostu atrakcyjna edukacja. Przekonanie to leży zapewne u podłoża coraz częstszego stosowania w nauczaniu metod aktywizujących. Metody te bez wątpienia podnoszą atrakcyjność nauki, ale czy czynią proces nauczania skutecznym? Niekoniecznie. Atrakcyjne techniki i metody nauczania to przecież jedynie środki, które mogą, ale nie muszą, doprowadzić do właściwego efektu.
Trudno pojąć, że inteligentna osoba może mieć trudność ze stwierdzeniem czy 9 jest większe od 6 i musi to policzyć na palcach. Że nie może zapamiętać tabliczki mnożenia i nie wie ile ma zapłacić za dwa kilo jabłek. A jednak są takie osoby - dyskalkulicy - i nie jest ich mało.
Uczniowie dyskalkulicy przeżywają gehennę na matematyce, a dorośli często interpretują porażki dzieci jako przejaw złej woli lub lenistwa... i serwują kary. A wtedy matematyka zamienia się w prawdziwe piekło! Jak więc znaleźć klucz do zrozumienia ucznia z dyskalkulią i pomóc mu odnaleźć się w gąszczu cyfr, liczb i operacji matematycznych?
