Czy wykonywanie zawodu nauczycielskiego zawsze niesie ze sobą ryzyko wypalenia? Jakie czynniki decydują o tym, że czujemy się zniechęceni, pozbawieni sił i motywacji? Jak przebiega proces wypalenia? Stanisława Tucholska, odwołując się między innymi do wyników badań nad wypaleniem u nauczycieli, udziela odpowiedzi na te ważne pytania oraz doradza, jak postępować, gdy wypalenie stanie się naszym udziałem.
Psycholog pracujący w przedszkolu obserwuje i wspomaga rozwój dzieci, prowadzi zajęcia korekcyjne, adaptacyjne, organizuje także warsztaty dla nauczycieli i rodziców. Jednak mali podopieczni postrzegają rolę pana, który przychodzi do ich przedszkola nieco inaczej. Kim więc dla nich jest? Hubert Czemierowski opowiada o nieraz zaskakującej codzienności i doświadczeniach ze swojej pracy.
Gdy nauczyciel wchodzi do klasy i staje przed grupą trzydziestu osób czekających na jego słowa, może odczuć swoją siłę sprawczą. Jeżeli uczniowie są posłuszni, "podlizują się" i schlebiają nauczycielowi, bywa, że wzbudza to w nim poczucie wyjątkowości, nieomylności i omnipotencji. Wydaje się, że stąd niedaleko już do autorytaryzmu. Czy rzeczywiście? Czym jest osobowość autorytarna i jakie cechy przypisują jej badacze?
Najnowsze badania pokazują, że w pewnym stopniu jesteśmy współodpowiedzialni za pojawienie się i sposób doświadczania stresu. Każdy z nas posiada „antystresowe” właściwości, czyli zasoby. Autorka wyjaśnia znaczenie tego terminu w psychologii, przedstawia interesujące badania poświęcone zdrowiu nauczycieli oraz satysfakcji z pracy i formułuje na tej podstawie praktyczne zalecenia.
Trudno wyobrazić sobie współczesną teorię wychowania bez dorobku Jeana Piageta. Ten znakomity uczony pokazał nowy kierunek myślenia o rozwoju dzieci. Przekonał naukowców i wychowawców, że dzieci wcale nie są „małymi dorosłymi”. Przeciwnie - są samodzielne i niepowtarzalne. Głównym osiągnięciem Piageta była oryginalna teoria rozwoju intelektualnego, która pomaga zrozumieć, w jaki sposób dzieci konstruują wiedzę oraz jaki wpływ na ich rozwój ma życie uczuciowe i aktywność społeczna.
Najcenniejszym następstwem „bycia prospołecznym” jest umiejętność spoglądania na sytuację nie tylko z własnego punktu widzenia, ale też z punktu widzenia innych jej uczestników. Umiejętność ta jest efektem wiedzy o innych ludziach, odrębnej od wiedzy o sobie samym. Dzięki tej wiedzy nie zaproponujemy np. aktywnego odpoczynku choremu na astmę. Ta wiedza chroni nas przed pochopnym ocenianiem innych, ogranicza naturalną, przemożną skłonność umysłu do upraszczania i kategoryzowania świata. W efekcie zmniejsza niebezpieczeństwo uprzedzeń i podążającej w ślad za nimi dyskryminacji innych.
Większość nauczycieli dobrze wypełnia swoje obowiązki, uczniów traktuje życzliwie i stwarza im optymalne warunki rozwoju. Jednakże są i tacy, którzy ranią uczniów i zniechęcają do nauki. Ignorują osiągnięcia podopiecznych, za to widzą i komentują wszystkie ich błędy i potknięcia. Wprawdzie to margines współczesnej szkoły, ale nie powinien w ogóle istnieć.
Czy metody, którymi nas uczono, są dobre i skuteczne także dzisiaj? Uczniowie nie stanowią jednolitej grupy. Są wśród nich wzrokowcy, słuchowcy, kinestetycy (czuciowcy) - tak samo jak wśród nauczycieli. Jak dotrzeć do wszystkich? Trzeba nauczyć uczniów uczenia się. Trzeba stworzyć takie warunki, aby uczeń uwierzył, że może się nauczyć, że nie będzie oceniany tylko za błędy, ale też za sukcesy.
Szkoła powinna być portem, do którego statki zawijają nie tylko po to, by zatankować pod korek intelektualne paliwo. Powinna być inkubatorem Ikarów. Od dawna wiemy, że nie jest. Jak radzą sobie w niej "jednostki szczególne"?
Czy życie bez konfliktów jest możliwe? Raczej nie. Nie ma chyba osoby, która chociaż raz w życiu nie była „stroną” w kłótni. Jeśli zatem nie da się konfliktu uniknąć, należy go... oswoić. Czyli - innymi słowy - poznać przyczyny powstawania, a także sposoby zażegnywania konfliktów.
Nie jest łatwo zbudować dobrą relację z uczniem sprawiającym swoim zachowaniem różnorodne kłopoty. Jednak trzeba zdawać sobie sprawę, że postawa nauczyciela determinuje zachowania i postawy uczniów. Jakie zatem postawy może przyjąć nauczyciel wobec trudnych uczniów? Co zrobić, aby w razie niesubordynacji, a nawet chamstwa, nie dać się wyprowadzić z równowagi?
Jak oduczyć dziecko przeklinania i wulgarnego zachowania? Wybór metody zależy od tego, dlaczego i po co używa takiego słownictwa. Inaczej postępujemy z dziećmi, którym zdarzyło się to po raz pierwszy, a inaczej z tymi, które traktują przekleństwa jak przerywnik...
