Kompetencje społeczne to – najkrócej mówiąc – wykorzystywany w praktyce zestaw wiedzy, doświadczenia, zdolności i umiejętności społecznych. Dzięki nim możemy reagować adekwatnie w różnych sytuacjach. Szczególnie ważnymi elementami kompetencji społecznych są umiejętności komunikacyjne, asertywność, empatia, umiejętność nagradzania innych i wyrażania siebie.
Dają one szansę na realizację własnych celów przy aprobacie i akceptacji innych osób. Niestety, jak szacuje Michael Argyle w Regułach życia społecznego, 10 proc. populacji świata ma problemy w codziennych sytuacjach społecznych i relacjach z innymi ludźmi. Są kiepskimi rozmówcami, nie potrafią spojrzeć na sytuację czyimiś oczami, są chłodni w kontaktach, nie potrafią zawierać przyjaźni i podtrzymywać bliskich więzi, brak im pewności. Są pesymistami - widzą przede wszystkim trudności i problemy...
Zacznij trenować
Poziom kompetencji społecznych w pewnym stopniu zależy od osobowości i temperamentu człowieka. Ekstrawersja, aktywność, odporność i zrównoważenie emocjonalne, inteligencja – posiadaczowi tych cech łatwiej przychodzi nabywanie kompetencji społecznych. Jednak decydujące znaczenie ma trening społeczny, który odbywamy od najmłodszych lat w warunkach naturalnych.
Kompetencje społeczne nabywamy bowiem dzięki udziałowi w sytuacjach zdarzających się w codziennym życiu. Rozwijamy je – i to od dziecka – poprzez konkretne doświadczenia kontaktu z otaczającymi nas osobami. Każdego dnia dziecko ma okazję przekonać się, jakie zachowanie prowadzi do zaspokajania jego własnych potrzeb i jak można wpływać na innych ludzi. Żeby dostać od rodziców upragnioną zabawkę, dziecko może płakać i krzyczeć, głośno wzdychać lub grzecznie poprosić. Reakcje rodziców będą dla niego sygnałem, które z tych sposobów oddziaływania są skuteczne, a o których lepiej zapomnieć. Podczas treningu dziecko będzie zapewne miało okazję przekonać się również, że to, co działa na rodziców, niekoniecznie działa na innych, na przykład na rówieśników. Może wypróbować nowe sposoby działania, obserwować skutki i zastosować ewentualne poprawki.
W sytuacji, gdy naturalny trening społeczny zawodzi, konieczna jest pomoc z zewnątrz. Dzieciom przyda się wsparcie osoby, która widzi problem i może pomóc go rozwiązać – troskliwego rodzica i mądrego nauczyciela. Trzeba tylko pamiętać o tym, że w przypadku kompetencji społecznych liczy się najbardziej bogaty repertuar zachowań i zdolność do refleksji.
Nie ma jednej recepty na sukces w kontaktach społecznych. I tak na przykład uczeń, który czuje się pokrzywdzony oceną nauczyciela, może zareagować na kilka sposobów:
POLECAMY
- opowie o swoich odczuciach nauczycielowi, argumentując i racjonalnie uzasadniając swoje stanowisko,
- będzie płakać i „rozdzierać szaty”,
- przemilczy sprawę,
- poskarży się rodzicom po powrocie do domu.
Każde z tych zachowań może przynieść pożądany efekt. Skuteczność w dużej mierze zależy od konkretne...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
