Na krótko przed drugą wojną światową Stanisław Ignacy Witkiewicz opublikował fragmenty swej rozprawki Niemyte dusze - rodzaj studium społeczno-obyczajowego, zwanego niekiedy „pamfletem na rodaków”. Utwór ten, wydany w całości dopiero wiele lat po śmierci Witkacego, w dużej części odwołuje się do poglądów Ernsta Kretschmera na temat charakteru człowieka.
Autor: Cezary W. Domański
Dr hab.; Jest profesorem uczelni, nauczycielem akademickim w Instytucie Psychologii UMCS w Lublinie. Jest także członkiem Rady Naukowej Instytutu Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Zajmuje się historią psychologii oraz psychologią twórczości. Autor m.in. książki Historia psychologii w Europie Środkowej.
Gdyby najsłynniejszy francuski badacz chorób układu nerwowego Jean-Martin Charcot nie zgolił wąsów, być może nie zrobiłby kariery... Tuż po studiach medycznych nie cieszył się wzięciem wśród bogatych pacjentów, więc jego przełożony zasugerował, że może to przez wąsy. Charcot bez sprzeciwu zgolił je i niebawem dostał posadę lekarza rodzinnego u wpływowego bankiera Benoîta Foulda, brata ministra finansów.
„Zapiekanie” głowy w piecu i wyrywanie z niej tzw. kamienia szaleństwa, upuszczanie krwi i wirowanie pacjenta na obrotowym taborecie, leczenie wystrzałami armatnimi, pozostawianie chorego nocą na cmentarzu, na którym aktorzy udawali powstających z grobów nieboszczyków... To tylko niektóre ze stosowanych w przeszłości kuriozalnych metod leczenia chorób psychicznych.
Kiedy student Karl Lashley zaprzyjaźnił się ze swoim wykładowcą, Johnem Watsonem, pewnie nie spodziewał się, że znajomość ta przetrwa do końca ich dni. Od początku uzupełniali się, oferując drugiemu to, w czym byli bardzo dobrzy: Lashley tłumaczył Watsonowi prace niemieckich psychologów, w rewanżu „ojciec behawioryzmu” serwował mu whisky z wodą sodową.
W drugiej połowie XIX wieku jednym z najgorętszych zwolenników homeopatii był Cesare Lombroso. Jego dokonania doceniło nawet Brytyjskie Stowarzyszenie Homeopatyczne. Dziś w nielicznych biografiach Lombroso próżno szukać informacji na ten temat. Do historii nauki przeszedł z zupełnie innego powodu.
Szatynka o zjawiskowej urodzie siedzi, trzymając lejce i bat, na wózku ciągniętym przez wybitnych filozofów Paula Rée i Fryderyka Nietzschego. Tak na zdjęciu sprzed wieku uwieczniła się Lou Andreas-Salomé, psychoanalityczka, muza poetów i filozofów, kobieta wyzwolona.
Wśród ponad osiemdziesięciu gatunków mrówek występujących w Polsce prawdziwą rzadkość stanowi „Formica foreli”. Dotychczas zaobserwowano ją tylko w okolicach miasta Pisz. Ta mrówka została tak nazwana na cześć Augusta Forela, niezwykłego Szwajcara, który z równą pasją badał społeczne zachowania owadów, jak i ułomności ludzkiej psychiki.
Tylko bardzo niezależna niewiasta mogła zmienić freudowski stereotyp kobiety jako osoby czującej się niepełnowartościową w stosunku do obdarzonego członkiem mężczyzny. Taką kobietą była Karen Danielsen Horney, córka marynarza, która - choć ubóstwiała swego ojca - przez większą część dzieciństwa wychowywała się pozbawiona jego rodzicielskiej kontroli.
Wiek temu młodego gimnazjalistę z Homla zauroczył szekspirowski dramat „Hamlet”. Stał się jego ulubioną lekturą, tematem rozprawy naukowej i w końcu towarzyszem w ostatnich godzinach krótkiego, lecz pracowitego życia.
Chociaż zainteresowanie psychologią było dla sir Francisa Galtona tylko jednym z licznych twórczych epizodów, to jego nazwisko weszło na stałe do historii tej dyscypliny. Dziś Galton jest uważany za jednego z pionierów psychologii różnic indywidualnych, zwłaszcza w zakresie badań nad wybitnymi uzdolnieniami oraz inteligencją.
Jednym z symboli współczesnej psychologii stosowanej jest test inteligencji opracowany przez Johna C. Ravena. Test jest używany wszędzie tam, gdzie istnieje zawód psychologa. Choć tak popularny, jego twórca pozostaje osobą praktycznie nieznaną.
Psychologiczne studia Piageta oparte na obserwacjach jego trojga małych dzieci są powszechnie znane w nauce. Mało kto jednak wie, że Piaget miał wielu poprzedników - psychologów i pedagogów, którzy opisywali rozwój fizyczny i umysłowy swoich dzieci. Spośród nich najciekawszą postacią był francuski pionier stosowania testów inteligencji - Alfred Binet.