W marcowych „Charakterach” Bartosz Brożek, poszukując adekwatnej metafory myślenia, przypomniał Platoński mit jaskini. Stanowi to kolejny dowód na to, jak pojemna i wciąż inspirująca jest alegoria, którą niemal 2,5 tysiąca lat temu zaszczepił Platon. Nieraz, czy to w liceum, czy na uniwersytecie, moje zajęcia z filozofii zaczynałem od tego Platońskiego archetypu. I okazywało się, że młodzi ludzie – nieznający Platońskich teorii – odnajdywali w nim samych siebie, nie tylko spontanicznie rekonstruując jego standardowe interpretacje, lecz także dodając do nich własne, z życia wzięte. W ten sposób stawałem się świadkiem naczelnej zasady hermeneutyki, która głosi, że nasze rozumienie tekstu zależy od bogactwa przeżyć, z jakim do niego przystępujemy; tekst zaś zmienia nas tak, że po spotkaniu z nim stajemy się inni, niż byliśmy.
Przemiana życia
Przypomnijmy treść opowieści Platona (Państwo, ks. VII, 514 a – 517 a). Oto ludzie żyjący w podziemnej grocie. Kajdanami przykuto ich nogi i szyje tak, że nie mogą zmienić miejsca swego pobytu ani widzieć tego, co znajduje się poza nimi. Ponieważ wejście do jaskini jest otwarte, dochodzi z niego do środka światło, a na ścianach jaskini pojawiają się cienie (i odgłosy) rzeczy znajdujących poza nią. Kajdaniarze jednak nic nie wiedzą o źródle tych cieni i odgłosów, biorąc je za same rzeczy. Nawet wyzwoleniec, któremu dane jest wyjść z jaskini, z początku nie może przyzwyczaić się do blasku słońca i uwierzyć, że znajduje się w prawdziwym świecie. Dopiero gdy dojdzie do siebie, odkryje jego nieporównywalną wartość. Nie jest jednak w stanie przekonać o niej tych, co na dole pozostali w kajdanach.
Powszechnie sądzi się, że powyższa opowieść stanowi obrazowe przedstawienie ontologii Platona.
Zgodnie z jej tradycyjną wykładnią ogół tego, co istnieje, dzieli się na dwie sfery – sferę przedmiotów fizycznych,...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
