WNMDGD – tajemniczy akronim umieszczony po znaku równości jako rezultat równania. A w tym równaniu dwa podwójne inicjały. Litery wypalone w drewnie lub wyryte w murze. Wielka, nieskończona miłość do grobowej deski. Oto, jaki sekret skrywała ta dziwna matematyka, znana z czasów mojego dzieciństwa. A gdyby ktoś tym dwojgu zakochanych, którzy mieli być sobie przeznaczeni na zawsze, powiedział, że nie trzeba zdrady czy gniewu, by uczucie wygasło? A nawet nie potrzeba długich lat spędzonych razem w codziennym mozole. Że wystarczy jedna donosowa dawka i głęboki wdech, by substancja blokująca aktywność mózgową oksytocyny, nazywanej potocznie „hormonem przytulania”, zrobiła swoje. I pragnienie bycia razem na moment wygasa jak zalane wodą ognisko.
Nie jest tajemnicą, że oksytocyna wzmacnia nasze relacje społeczne. Ciekawych ustaleń w tym zakresie dostarczył w 2012 r. zespół pod kierunkiem Marka Ellenbogena z Concordia University. W badaniu, które objęło aż setkę osób obu płci, sprawdzano, w jaki sposób podanie donosowo oksytocyny wpłynie na gotowość interakcji społecznych. Grupa, która otrzymała oksytocynę, w odróżnieniu od grupy kontrolnej, której podano placebo, w kwestionariuszu wypełnianym po upływie półtorej godziny deklarowała znacznie większą otwartość na nowe relacje oraz wyższy poziom takich wartości, jak zaufanie czy altruizm.
POLECAMY
Jednak w 2017 r. na łamach magazynu „Biological Psychiatry” ukazały się dane rzucające nowe światło na tradycyjnie postrzeganą rolę oksytocyny. Jak przekonywali Natalia Duque-Wilckens oraz Brian Trainor z University of California w Davis, oksytocyna jest nie tylko „hormonem przytulania”, ale pełni również funkcję ochronną, kiedy ze strony innych ludzi spotka nas coś niedobrego. Wówczas zadanie oksytocyny polega na wzmacnianiu zachowań unikowych w odniesieniu do potencjalnie nowych relacji. Innymi słowy – czujemy raczej opór przed nawiązywaniem kontaktów z obcymi, co ma nas ustrzec przed kolejnymi przykrościami. Podczas badań zaobserwowano, że samice myszy po wystawieniu na stresogenne kontakty z innymi osobnikami trzymały się z dala od grupy, zaś w ich mózgach nastąpiła wzmożona aktywność komórek produkujących oksytocynę. Kiedy jednak podano im donosowo bloker oksytocyny, ich zachowania społeczne wróciły do normy. Według uczonych należałoby nieco zrewidować tradycyjne postrzeganie roli oksytocyny w ośrodkowym układzie nerwowym. Nie jest bowiem – jak wydawało się dotychczas – odpowiedzialna wyłącznie za wzmacnianie zachowań prospołecznych. Jej zadaniem jest raczej wzmacnianie postaw społecznych bez względu na ich wektor, a więc zarówno uzasadnionego unikania nowych kontaktów, jak i chęci przebywania z innymi. Kiedy więc jesteśmy bezpieczni, oksytocyna wzmacnia naszą gotowość przebywania z ludźmi, kiedy zaś doświadczyliśmy krzywdy, skłania nas do zrobienia sobie przerwy od nowych znajomości.
Rejonami mózgu szczególnie zaangażowanymi w opisywane zachowania są: jądro łożyskowe prążka krańcowego (prążek krańcowy jest strukturą łączącą ciało migdałowate z podwzgórzem, odpowiedzialną m.in. za kontrolę lęku) oraz jądro półleżące, zwane mózgowym ośrodkiem przyjemności ze względu na jego kluczową rolę w tzw. układzie nagrody. To właśnie aktywność oksytocyny w obszarze prążka krańcowego odpowiada za postawę wycofania z relacji wskutek trudnych doświadczeń, z kolei oksytocyna w jądrze półleżącym odpowiada za odczucia nagradzające wskutek aktywnych relacji społecznych. Jeśli zablokujemy aktywność oksytocyny w prążku krańcowym, osoba stroniąca od zbyt intensywnych relacji interpersonalnych (również z powodu depresji) może momentalnie nabrać ochoty na spotkania towarzyskie. Zatem zarówno aerozol z oksytocyną, jak i ten z jej blokerem, mogą wpłynąć bezpośrednio na naszą gotowość zawierania relacji. Niczym perfumy o zapachu przyjaźni lub nieufności.
Chemia miłości
Klasyk polskiej psychiatrii, prof. Tadeusz Bilikiewicz, definiował (pół żartem, pół serio) stan zakochania jako „ostrą psychozę na tle seksualnym”. Nieco łaskawszym okiem na taką relację spogląda Helen Fisher, znana badaczka neurobiologicznych aspektów miłości, przekonując, że wszystkie nasze przeżycia, w tym te najbardziej romantyczne, są sprawką neurochemicznych procesów zachodzących w mózgu, choćbyśmy twierdzili, iż to przeznaczeni...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
