Jak dobieramy się w pary

Większość z nas szuka życiowego partnera, niezależenie od tego, czy mamy nadzieję, że razem z nim dożyjemy starości, czy też spodziewamy się spędzić z nim pewien etap swojego życia. W jaki sposób wybieramy jednak swoją drugą połówkę? Co sprawia, że spośród wielu możliwych kandydatów decydujemy się właśnie na tę osobę?

W psychologii dwie teorie pretendują do tego, by wyjaśnić tę zagadkę. Pierwsza opiera się na teorii ewolucji. Zakłada ona, że podświadomie kierujemy się pragnieniem przedłużenia gatunku, dlatego wybieramy osobę, którą rozpoznajemy jako noszącą w  sobie taką pulę genetyczną, by po skrzyżowaniu z naszą dała najbardziej korzystny układ. Oczywiście, nie dzieje się to na poziomie świadomym, dlatego partnerzy najczęściej nie potrafią uzasadnić wyboru swojej drugiej połówki. Oprócz tego zwolennicy tej teorii przyjmują, że poszukujemy takiej osoby, która najlepiej spełni odpowiednią dla danej płci rolę w procesie rozrodczym. Dlatego mężczyźnie spodoba się ta kobieta, która ma większe szanse na zdrowe urodzenie dziecka, panie natomiast wybiorą tego kandydata, którego cechy będą sugerować, że jest w stanie zaopiekować się nimi w czasie ciąży i opieki nad małym dzieckiem.

Korekty w tak biologicznym ujęciu sprawy chcą dokonać zwolennicy teorii roli społecznej, której rzecznikiem jest między innymi amerykańska psycholożka Alice Eagly. W swoich książkach sugeruje ona, że od cech ocenianych jako sprzyjające przedłużeniu gatunku ważniejsze są te, które poszczególnym płciom przypisało dane społeczeństwo. Mała dziewczynka dzięki obserwowaniu swoich rodziców, słuchaniu bajek, oglądaniu kreskówek i spotykaniu opinii różnych ludzi poznaje pewien obraz idealnego partnera. Dlatego w przyszłości obiektem jej uczuć stanie się właśnie ten mężczyzna, który zrobi na niej wrażenie najmniej odbiegającego od tego wzorca. 

Takie stanowisko zakłada, że pożądane cechy zmieniają się wraz ze zmianami w społeczeństwie. Gdy możliwości kobiety w aspekcie zarabiania i zdobywania kierowniczych stanowisk były małe, paniom podobali się ci mężczyźni, którzy dużo zarabiali i pełnili ważne funkcje. Dziś, kiedy możliwości obu płci w tym zakresie wyrównują się, zmieniają się też kryteria decydujące o tym, kogo będziemy chcieli wybrać na swojego partnera. Dla pań ważniejsze staje się to, czy mężczyzna będzie w stanie je zrozumieć. Tymczasem panowie, świadomi tego, że trudno jest utrzymać rodzinę z jednej pensji, gwarantując satysfakcjonujący sposób życia, interesują się kobietami robiącymi karierę. Mniej atrakcyjne stały się natomiast cenione dawniej cechy, takie jak umiejętność prowadzenia domu, gotowania czy zapewnienie atmosfery bezpieczeństwa.

Mimo że na proces wyboru partnera wpływają zmienne okoliczności, badania prowadzone od lat czterdziestych pokazują, że istnieje kilka cech, które możemy określić jako „prawa przyciągania”. Statystyczna większość par, które zdecydowały się na dłuższy związek i wytrwały w nim dłuższy czas, spełniała następujące kryteria:

• Otwartość i zażyłość

Najczęściej zaczynamy naprawdę lubić kogoś dopiero wtedy, gdy mamy z nim regularny kontakt. Spędzanie z kimś większej ilości czasu sprawia, że zwiększają się szansa na pojawienie się sympatii, zaakceptowanie się, a w końcu na zakochanie. Oczywiście, dzielenie z kimś czasu może przynieść zgoła odmienny skutek: taka osoba może zacząć nas irytować i powodować naszą frustrację. Takie jest właśnie ryzyko poznawania, z kim tak naprawdę mamy do czynienia. Waga, jaką ma dzielenie codzienności dla stworzenia zażyłości, jest przyczyną tego, że bardzo dużo związków zaczyna się na studiach lub w pracy. Zażyłość przeradza się w przyjaźń, ta z kolei w coś więcej.

• Atrakcyjność fizyczna

Piękno fizyczne jest ważną zaletą i ma fundamentalne znaczenie dla gry, jaką jest w gruncie rzeczy tworzenie romantycznej relacji. Jeśli czyjaś fizyczność jest dla nas mocno odpychająca, nie możemy spędzać z nim dużej ilości czasu, która, jak widzieliśmy w poprzednim punkcie, ma kluczowe znaczenie dla budowania zażyłości. W tej dziedzinie działają jednak prawa rynku - produkt, którego wartość uznają wszyscy, kosztuje najwięcej. Jeśli nie mamy zdolności by dostrzec piękno osoby, charakteryzującej się urodą różną od powszechnie przyjmowanego wzorca, bierzemy udział w swego rodzaju licytacji. Może się okazać, że nie kupimy tego, co chcemy, ale to, na co nas stać. Mężczyzna o przeciętnej fizyczności nie zdobędzie niezwykle pięknej kobiety, jeśli ona nie będzie miała zdolności dostrzegania niematerialnego piękna.

• Osobowość i charakter

Badania nad czynnikami, które sprawiają, że wydajemy się atrakcyjnymi partnerami dla przedstawicieli płci przeciwnej, pokazały, że dwa czynniki mają tu szczególne znaczenie. Są to posiadane uzdolnienia oraz ciepło emocjonalne. Przyciągają nas ci, którzy są inteligentni i są ekspertami w jakiejś dziedzinie. Jeżeli cechy te połączą się z grzecznością, otwartością i empatią, zwiększą się nasze szanse na bycie postrzeganym przez większą ilość osób jako wymarzony partner.

• Nieduża odległość

Większość małżeństw zawierana jest przez osoby, które mieszkały w niedużej odległości od siebie. Relacje na odległość, a więc takie, które uniemożliwiają spotykanie się każdego dnia, są dużo trudniejsze. Żydowski poeta Yehuda Amichai napisał kiedyś: „Rada na dobrą miłość: Nie kochaj kogoś z daleka. Zauważ kogoś w pobliżu. Sposobem na mądre budowanie jest wzięcie kamieni z okolicy”. Większość ludzi podąża za radą poety. O związki budowane na odległość jest trudniej zadbać, dlatego mniej z nich jest w stanie przetrwać. Z drugiej strony, mamy dziś wiele urządzeń pozwalających na codzienną komunikacje z osobami, które mogą żyć na drugim końcu świata. Jednak czy środki te pozwalają także na budowanie bliskości?

• Podobieństwo

Wbrew powtarzanemu powiedzeniu, że „przeciwieństwa się przyciągają”, częściej wybieramy tych, którzy są do nas podobni. Wierzącym częściej podobają się wierzący, ludziom wykształconym osoby z dyplomami, ekstrawertykom ekstrawertycy itd... W większości przypadków podobają nam się raczej takie osoby, z którymi więcej nas łączy, niż te, które są kompletnie od nas inne. Raczej nie działa zasada uzupełniania się. Czasem jednak spotykamy osoby, które tworzą związek z kimś, kto na pierwszy rzut oka diametralnie się od nich różni. Warto zastanowić się jednak, czy oprócz cechy, na którą zwróciliśmy uwagę, nie istnieje inna, która jest płaszczyzną głębokiego porozumienia. Psychologowie podają dwa powody, dla których przyciąga nas w drugiej osobie to, co jest do nas podobne. Po pierwsze, ułatwia to nam komunikację i zrozumienie. Łatwiej jest dzielić codzienność i wspólnie podejmować decyzje z osoba, która kieruje się tymi samymi wartościami i myśli w podobny sposób. Po drugie, pozwala nam bardziej zaakceptować siebie. Jeśli ktoś jest do nas podobny poprzez jakieś cechy i właśnie ze względu na te cechy uważamy go za niezwykle wartościowego, de facto uznajemy, że my sami jesteśmy wartościowi. A poczucie własnej wartości pozwala nam poczuć się ludźmi szczęśliwymi.

***

Oprac. (ps.) na podst. psychologytoday.com