Życie bez zmarszczek

Często można spotkać się z tezą, że wartością najważniejszą w naszych czasach stają się komfort i sukces. Nic w tym złego. Jednak przyjęcie, że wygoda i sukces to wartości prymarne, ma głębsze skutki psychologiczne. W ten sposób wzmocniona zostaje potrzeba bycia pięknym, wiecznie młodym i szczęśliwym. Nie kwestionuję idei piękna, komfortu czy sukcesu, lecz za niebezpieczną uważam wersję takiego życia, w którym wygrywanie z innymi staje się ważniejsze od współpracy i pomagania, a starania o komfort zasłaniają ideę rozwoju wewnętrznego. Jaki udział w tworzeniu tego drogowskazu ma medycyna?

Niedawno, jadąc do pracy, zobaczyłem na przydrożnym bilbordzie reklamę ośrodka „karboksyterapii”, na którym opisano „strefy zabiegowe”. Wymieniono expressis verbis: ramiona, szyję, owal twarzy, skórę głowy, okolice oczu, podbródek, dekolt, brzuch, grzbiet dłoni, pośladki, uda i kolana. Strefy zabiegowe zatem to części ciała, które można odmłodzić i upiększyć. 

Inny przykład świadczący o możliwościach wpływania na piękno ciała kobiecego dotyczy rzęs. Jeśli zdaniem posiadaczki są one nie dość piękne, jest na to rada: wystarczy u siebie rozpoznać hipotrychozę rzęs, kupić odpowiedni płyn i regularnie smarować nim rzęsy. Firmy farmaceutyczne chętnie nam podpowiedzą, co trzeba zrobić, by nie łysieć, mieć wyrzeźbioną klatę i pozbyć się zmarszczek. 

Są firmy farmaceutyczne zajmujące się produko­waniem substancji, dzięki którym sportowcy będą szybciej biegać, szybciej jeździć na rowerze, podnosić cięższe sztangi. Walce sportowców towarzyszy rywalizacja laboratoriów produkujących środki dopingujące z laboratoriami, które te środki wykrywają. Pojedynek trwa i na szybkie rozstrzygnięcie się nie zanosi, a dewiza igrzysk olimpijskich i Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego: Citius – Altius – Fortius (łac. szybciej, wyżej, mocniej) skazana jest na uzupełnienie: „i nie daj się złapać na dopingu”.

To przykłady tak zwanej medykalizacji życia, charakterystycznej dla kultury przełomu wieków. Dawniej przyjmowaliśmy z pokorą swoje ułomności, bolesne i przykre zjawiska towarzyszące procesom starzenia się i przemijania. Dzisiaj stają się one z definicji problemami medycznymi. W ten sposób zmianie ulega status medycyny, a lekarze przejmują kontrolę nad naszym stylem życia (nie tylko zdrowiem). 

Wśród pierwszych badaczy zjawiska medykalizacji wymienia się amerykańskiego aktywistę społecznego Irvinga Zolę, austriackiego filozofa Ivana Illicha i amerykańskiego socjologa medycyny Petera Conrada. A Thomas S...