Stabilnie niestabilni

Słowo „borderline” oznacza granicę, pogranicze. W psychopatologii termin zaburzeń osobowości z pogranicza pojawił się w latach trzydziestych XX wieku na określenie grupy osób, których funkcjonowanie wskazywało na istnienie dolegliwości psychicznych. Jednak istniejący wówczas podział na zaburzenia psychotyczne i nerwicowe nie wystarczał do opisu tego rodzaju zaburzeń. Stąd granica, pogranicze, coś innego niż nerwica, a jeszcze nie psychoza. Osoby te ujawniają intensywne reakcje emocjonalne, głównie smutek i złość. Mają trudność z wyhamowaniem raz wzbudzonej emocji. A przy tym czują dotkliwą pustkę.

Bywa, że częste kryzysy tożsamości prowadzą u nich do prób samobójczych. Co więcej, w sytuacjach silnego stresu zdarza się, że odbierają rzeczywistość poprzez pryzmat skrzywdzenia. Postrzegają innych ludzi jako wrogo nastawionych. Zdarza się także często, że odcinają się od kontaktu z otoczeniem – zarówno emocjonalnego, jak i poznawczego – ulegając stanowi zwanemu dysocjacją. Objawy te przypominają doznania pacjentów psychotycznych, trwają jednak krótko. Zbyt krótko, by można było zdiagnozować psychozę. A funkcjonowanie tych osób w innych obszarach, na przykład w życiu zawodowym czy w relacjach intymnych, także nie przystaje do zaburzeń psychotycznych. Trudno też uznać ich za neurotyków. Nie pozwalają na to charakterystyczne wybuchy złości, uczucie pustki i częste impulsywne akty samouszkodzeń. Powstało więc pojęcie „pogranicza” na opisanie zespołu cech osobowości stanowiących bardzo różnorodną mieszaninę. Specyfikę tego zaburzenia trafnie określił amerykański psychiatra Hagop Akiskal, nazywając je „stabilną niestabilnością”.

PAKIET PREMIUM - 12 numerów e-CHARAKTERÓW, 12 e-booków, dostęp do 4500 artykułów w naszym serwisie (Charaktery, Psychologia Dziś, Psychologia w Szkole). ROCZNY DOSTĘP - TYLKO 99 ZŁ. Oferta obowiązuje do 4 lutego. ZAMÓW TERAZ.

Mówiąc o zaburzeniu osobowości mamy na myśli fakt, że wzorce reagowania danej osoby odbiegają od tych, które są charakterystyczne dla danego kręgu kulturowego. Co więcej, wzorce te są stałe, w sposób sztywny przejawiają się w wielu różnych sytuacjach życiowych. A co najważniejsze –wiążą się z dyskomfortem i gorszym funkcjonowaniem osoby. Osoby z zaburzeniem osobowości cierpią, odczuwając wiele negatywnych emocji, na przykład dotkliwą pustkę, złość i smutek – charakterystyczne dla zaburzenia osobowości z pogranicza. Z trudem zachowują dobre relacje z innymi, bowiem ich reakcje nie zawsze są dostosowane do sytuacji, cechuje je impulsywność i wybuchy złości.

Często pomimo dużej inteligencji lub uzdolnień artystycznych również zawodowo funkcjonują gorzej niż inni, podobnie utalentowani. W sferze poznawczej w wielu zaburzeniach osobowości, a w zaburzeniu osobowości z pogranicza szczególnie, dominuje radykalizm w myśleniu, przejawiający się tak zwanym myśleniem dychotomicznym, czarno-białym. Osoba z zaburzeniem osobowości z pogranicza albo bezgranicznie kocha, albo gorąco nienawidzi. Również siebie. I łatwo przechodzi od jednego stanu do drugiego. Jeśli w coś wierzy, odda się temu bez pamięci, by za chwilę z łatwością radykalnie zmienić zainteresowanie. Ponieważ niewiele zjawisk na świecie można zaliczyć do zdecydowanie „białych”, a osoba z osobowością z pogranicza nie uwzględnia wersji pośrednich, wobec tego oczywisty wydaje się jej zdecydowanie negatywny, „czarny” ogląd siebie, świata i ludzi. Cechy te dają się zaobserwować już od okresu późnego dzieciństwa.

Pozbawieni emocjonalnej skóry

Według Marshy Linehan, znanej terapeutki i badaczki zaburzenia osobowości z pogranicza, funkcjonowanie osób z tym zaburzeniem naznaczone jest wielką emocjonalną podatnością na zranienie i trudnością w regulacji emocji. Jak stwierdza, takie osoby pozbawione są „emoc...