Pojęcie „obrona psychiczna” pojawiło się w 1893 roku, w pierwszej pracy psychoanalitycznej Zygmunta Freuda o histerii. Później zastąpione zostało terminem „wyparcie”. W 1926 roku Freud powrócił do pierwotnego pojęcia i sformułował swą ostateczną i najdojrzalszą teorię obrony: „Wydaje mi się, że będzie to niewątpliwą korzyścią, jeżeli powrócimy do starego terminu „obrona”, pod warunkiem, że użyjemy go explicite jako określenia ogólnego dla wszystkich technik wykorzystywanych przez ego w konfliktach mogących doprowadzić do nerwicy”.
Dziś termin „mechanizm obronny” stosuje się „wobec różnego rodzaju trwałych wzorców zachowań, których celem jest obrona świadomości przed treściami wzbudzającymi niepokój. [...] panuje zgoda, że termin ten powinien być zarezerwowany dla procesów (lub zachowań) nieświadomie motywowanych, nieświadomie nabywanych i rozwijanych w celu obrony «ja» czy ego przed różnego rodzaju nieprzyjemnościami.” (Słownik psychologii Reberów, wyd. z 2001 roku).
Katalog opisanych przez Freuda mechanizmów obronnych jest stosunkowo niewielki i obejmuje początkowo wyparcie, projekcję, konwersję, przemieszczenie afektów, wycofywanie się z rzeczywistości. Listę tę Freud uzupełnił później o przekształcenie w zjawisko przeciwne, zwrócenie [agresji]...