Nadzieja – skąd ją czerpać w dzisiejszych czasach?

Psychologia zakłada, że nadzieja opiera się na: wierze w to, że mimo obecnych trudności przyszłość przyniesie poprawę; przekonaniu, że mamy zdolność wpływu na swoją sytuację, a nasze decyzje mogą przyczynić się do osiągnięcia celów; dostrzeganiu alternatywnych dróg do osiągnięcia celu, gdy pierwotny plan okazuje się niemożliwy do realizacji. Czy nadzieja może być po prostu zwykłym myśleniem życzeniowym? Absolutnie nie. Nadzieja to realistyczne przekonanie, że przyszłość może przynieść pozytywne zmiany, nawet jeśli wymaga to wysiłku i działania, a myślenie życzeniowe to nierealistyczna wiara, że „wszystko się samo ułoży”, bez potrzeby podejmowania działań. Widzimy istotną różnicę pomiędzy tymi przekonaniami. 

Jak kształtuje się w nas przekonanie, że „będzie dobrze”?

Według teorii Erika Eriksona nadzieja kształtuje się w pierwszym roku życia, gdy dziecko doświadcza opieki i bezpieczeństwa ze strony opiekunów. Jeśli opiekun jest konsekwentny i czuły, dziecko rozwija ufność, a wraz z nią – przekonanie, że świat jest przewidywalny i można w nim znaleźć wsparcie. Natomiast jej brak może prowadzić do nieufności i problemów w dorosłym życiu.
Jerzy Trzebiński zakłada zaś, że nadzieja nie jest wyłącznie wynikiem wczesnego dzieciństwa, ale powstaje jako sposób interpretowania rzeczywistości. Kształtuje się przez doświadczenia życiowe, sposób budowania narracji o sobie oraz umiejętność dostrzegania możliwości, nawet w trudnych sytuacjach.
Zarówno Erikson, jak i Trzebiński traktują nadzieję jako fundamentalną cechę człowieka, która pomaga w radzeniu sobie z trudnościami i wpływa na rozwój psychiczny oraz społeczne funkcjonowanie. Obaj badacze podkreślają, że nadzieja jest kluczowym zasobem, który pozwala człowiekowi radzić sobie z przeciwnościami losu. Ludzie, którzy mają nadzieję, łatwiej się adaptują i są bardziej odporni psychicznie. W obu teoriach nadzieja nie jest naiwnością – zakłada świadomość przeszkód, ale także przekonanie, że można je przezwyciężyć.

Rola nadziei w radzeniu sobie z trudnościami

Badania pokazują, że nadzieja pomaga w redukowaniu stresu, wpływa na odporność psychiczną i poprawia zdrowie psychiczne. Jest szczególnie istotna w sytuacjach kryzysowych, takich jak choroba, trauma czy trudności życiowe. Nadzieja odgrywa kluczową rolę w procesie radzenia sobie z wyzwaniami i stresem. Jej znaczenie można dostrzec w kilku poniżej opisanych obszarach.
Pomaga nam w redukcji nieprzyjemnych emocji, przeciwdziała bezsilności, lękowi i rezygnacji. Umożliwia zachowanie równowagi psychicznej w trudnych momentach. Możemy ją dostrzec w obszarze motywacji – napędza nas do działania. Kiedy wierzymy, że zmiana jest możliwa, mamy większą chęć podejmowania wysiłku, aby ją osiągnąć. Nadzieja pobudza inicjatywę i wytrwałość w realizacji celów. Kolejny aspekt to budowanie odporności psychicznej, tzw. rezyliencji. Osoby, które potrafią pielęgnować nadzieję, łatwiej odbudowują się po porażkach i szybciej adaptują się do nowych warunków. Obszar ostatni to nadawanie perspektywy i sensu życia. Nadzieja pozwala znaleźć sens w trudnych doświadczeniach, co sprawia, że łatwiej jest przetrwać ciężkie chwile. Pomaga widzieć trudności jako chwilowe, a nie trwałe przeszkody.

Rodzaje nadziei w naszym życiu

Nadzieja jest uniwersalnym doświadczeniem, ale w zależności od jej źródeł i obszarów zastosowania może przybierać różne formy. Każdy z rodzajów nadziei pełni istotną funkcję w naszym życiu, pomagając nam radzić sobie z różnymi wyzwaniami, budować relacje i odnajdywać sens w trudnych chwilach. Myślę sobie, że większość z nas, słysząc p...