Mężczyźni homoseksualni mają zwykle więcej starszych braci niż heteroseksualni. Ten fakt może wpływać na ich orientację seksualną. Jaki mechanizm za tym stoi?
Tematyka orientacji seksualnej pojawia się w wielu dziełach literackich i filmach. Jednym z obrazów filmowych, który szczególnie utkwił mi w pamięci, jest kanadyjski C.R.A.Z.Y. Jego akcja toczy się w szalonych latach 60. i 70. ubiegłego stulecia, a bohaterem jest urodzony w Boże Narodzenie Zac. Zmaga się on ze swoją seksualnością, rozpaczliwie próbując dopasować się do wymagań otoczenia. A, co szczególne, ma czterech starszych braci.
I w Turcji, i w Samoa
W naukach społecznych często weryfikuje się obiegowe obserwacje co do ludzkiej natury. Jedną z nich, dotyczącą struktury rodziny, z jakiej wywodzą się mężczyźni homoseksualni, postanowił sprawdzić kanadyjski badacz Ray Blanchard. W latach 90. ubiegłego wieku wspólnie z Peterem Sheridanem wykazali, że geje posiadają przeciętnie więcej starszych braci niż mężczyźni heteroseksualni. Co ciekawe, ten efekt nie dotyczył ani starszych sióstr, ani młodszego rodzeństwa. Zależność między liczbą rodzeństwa a orientacją homoseksualną była ograniczona jedynie do starszych braci, co stanowi wyraźną przesłankę, by wyjaśnienia szukać w uwarunkowaniach biologicznych, nie zaś środowiskowych. Wskazują na to też rezultaty uzyskane przez innego kanadyjskiego badacza, Anthony’ego Bogaerta – potwierdziły one, że homoseksualność z większym prawdopodobieństwem występuje u mężczyzn urodzonych jako dalsi w kolejności, nawet jeśli bracia byli wychowywani w różnych rodzinach adopcyjnych.
Efekt starszych braci, zwany również efektem braterskiej kolejności urodzin (fraternal birth order), został stwierdzony w różnych kulturach, w tym tak odległych od siebie, jak brazylijska, turecka czy samoańska. W zeszłym roku Blanchard podsumował ponad 25 lat badań nad tym zjawiskiem. Metaanaliza, którą przy tej okazji wykonał, obejmująca ponad 7 tysięcy gejów i blisko 13 tysięcy mężczyzn heteroseksualnych, potwierdziła występowanie efektu starszych braci.
POLECAMY
Projekt orientacja
To pierwsze polskie badanie dotyczące biologicznego podłoża orientacji seksualnej u mężczyzn, w tym wpływu genów czy efektu starszych braci.
Rekrutacja prowadzona jest poprzez ankietę na stronie www.orientacja.org. Drugi etap badania, stacjonarny, odbywa się w Warszawie, Poznaniu i Gdańsku. Kierownikiem Projektu Orientacja jest Wojciech Dragan z Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Matka uczulona na synów
Dlaczego taki efekt się pojawia? Wiele dotychczasowych badań wskazuje na istnienie jakiegoś biologicznego mechanizmu. Działa on najprawdopodobniej w okresie prenatalnym. Sugerują to wyniki badań dotyczące wagi urodzeniowej chłopców. Okazuje się ona ściśle związana z liczbą starszych braci – mężczyźni posiadający kilku braci mają w momencie narodzin wagę niższą niż oczekiwana. Bogaert wraz ze współpracowniczką polskiego pochodzenia, Malviną Skorską, zaproponowali następującą hipotezę: potencjalnym mechanizmem odpowiedzialnym za efekt braterskiej kolejności urodzin jest immunizacja (patrz słowniczek). W uproszczeniu jest to specyficzna reakcja organizmu matki na tkanki rozwijającego się w niej płodu płci męskiej.
Tłumacząc ten fenomen, możemy odwołać się do szerzej znanego zjawiska konfliktu serologicznego. Dotyczy on kobiet z grupą krwi Rh(-) mających dziecko z mężczyzną o grupie krwi Rh(+). U osób z grupą krwi Rh(+) na powierzchni czerwonych krwinek występuje specyficzne białko (antygen D). Kiedy taka krew dostanie się do krwiobiegu osoby Rh(-), jej układ immunologiczny zaczyna produkować przeciwciała anty-Rh. Innymi słowy, pojawia się u niej coś na kształt uczulenia. Gdyby rozwijający się w łonie kobiety płód miał – tak jak ojciec – grupę...
Ten artykuł dostępny jest tylko dla Prenumeratorów.
Sprawdź, co zyskasz, kupując prenumeratę.
Zobacz więcej