Marvin Zuckerman należy do najbardziej znanych psychologów amerykańskich. Jest profesorem psychologii w University of Delaware w Newark, DE. Spośród licznych publikacji na szczególną uwagę zasługują następujące książki: „Sensation seeking: Beyond the optimal level of arousal” (1979), „Psychobiology of personality” (1991) oraz „Behavioral expressions and biosocial bases of sensation seeking” (1994).
Jerzy Siuta, Romuald Polczyk: – Panie Profesorze, jest Pan autorem koncepcji osobowości i kwestionariusza osobowości, znanych z silnego nacisku na czynniki biologiczne. Dlaczego uznał Pan, że konieczne jest skonstruowanie jeszcze jednego testu, mierzącego główne cechy osobowości? Przecież takich testów istnieje już sporo, choćby bardzo popularny pięcioczynnikowy kwestionariusz P.T. Costy i R.R. McCrae’a.
Marvin Zuckerman: – Rzeczywiście istnieje sporo kwestionariuszy osobowości. Różnią się między sobą liczbą czynników, które uznane zostały przez danych autorów za główne. Jest na przykład odnoszący się do trzech czynników Inwentarz H.J. Eysencka, są pięcioelementowe koncepcje tak zwanej „Wielkiej Piątki”, ale istnieje też złożony aż z 16 czynników Inwentarz Osobowości R.B. Cattella. Test Przymiotnikowy ACL H.G. Gougha i A.B. Heilbruna jest jeszcze bardziej rozbudowany. Mamy więc dość duży rozrzut. Trzeba jednak podkreślić, że obecnie zdecydowanie najpopularniejszy jest model pięcioczynnikowy, a najczęściej stosuje się do jego pomiaru kwestionariusz P.T. Costy i R.R. McCrae’a. Obejmuje on neurotyczność, ekstrawersję, ugodowość, sumienność i otwartość na doświadczenie.
Mój kwestionariusz także jest pięcioczynnikowy i obejmuje towarzyskość, aktywność, neurotyczność-lęk, agresywność-wrogość i psychotyczność-impulsywność. Różnica między moim podejściem a modelem „Wielkiej Piątki” polega na tym, że według mnie narzędzie mierzące podstawowe cechy osobowości musi wyjść od czynników biologicznych, ponieważ one właśnie stanowią podstawę ludzkiego zachowania. Model „Wielkiej Piątki” miał swoje początki w badaniach leksykograficznych L.R. Goldber-ga. Przyjął on założenie, że istniejące w języku przymiotniki opisują wszystkie możliwe cechy osobowości. Moim zdaniem, nie jest to założenie najszczęśliwsze. Podstawą do analizy głównych cec...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
