WYBORY PAMIĘCI

Wstęp

Na czym polega wybiórczość pamięci? Dlaczego czasem nie możemy sobie przypomnieć ważnego numeru telefonu?Jak emocje wpływają na naszą pamięć? Na czym polega wybiórczość pamięci? Czemu ona służy? Jak emocje wpływają na naszą pamięć? Odpowiada ANDRZEJ HANKAŁA. Dr. hab. Andrzej Hankała jest adiunktem katedry psychologii uczenia się i pamięci Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się w badaniach nad pamięcią, szczególnie nad wybiórczością procesów pamięci i percepcji. Opublikował wiele prac z tego zakresu.

Zofia Barczewska: Co to znaczy, że pamięć działa wybiórczo?
Andrzej Hankała: – Intuicyjnie każdy z nas rozumie, czym jest wybiórczość pamięci, choć sam się przekonałem, że sposoby jej rozumienia są bardzo różne i często nie przystają do siebie. Może to świadczyć o złożoności samego zjawiska. Trudno więc mówić o wybiórczości pamięci jako takiej. Trzeba ją zawsze odnosić do czegoś, choćby do podstawowych faz pamięci. Zajmujemy się wówczas wybiórczością w fazie kodowania, przechowywania, czy też przypominania. Na bardzo wysokim poziomie ogólności można mówić o ujęciu ilościowym i jakościowym wybiórczości. W tym pierwszym chodzi o to, że nie wszystkie informacje są przyswajane, przechowywane albo przypominane. Natomiast w ujęciu jakościowym interesujemy się przede wszystkim tym, które informacje zostały zakodowane, przechowane bądź wydobyte.

– Na czym polega wybiórczość w poszczególnych procesach pamięciowych?
– Możemy analizować wybiórczość pamięci w odniesieniu właśnie do trzech faz pamięci: nabywania, przechowywania i przypominania. Wybiórczość w fazie nabywania polega na tym, że nie wszystko, co do nas dotarło, zostaje zakodowane w pamięci. Na selekcję informacji w fazie kodowania wpływają czynniki związane z działaniem pewnych procesów, na przykład uwagi. Łatwiej będą kodowane te informacje, które znajdą się w centrum pola uwagi, czyli będą przetworzone głębiej i dzięki temu lepiej zapamiętane. Ważną rolę odgrywają też emocje, zainteresowania, schematy poznawcze, wiedza, doświadczenia, aktywność jednostki.

– Na czym polega wybiórczość przechowywania informacji?
– To jest sprawa dosyć trudna do rozstrzygnięcia. Wybiórczość polega w tym przypadku na tym, że pewne informacje mogą zostać nieodwracalnie stracone w wyniku działania różnych mechanizmów, na przykład interferencji, czyli nakładania się na siebie coraz to nabywanych danych. Czasami nie jesteśmy w stanie wydobyć pewnych informacji, które jednak znajdują się w naszej pamięci, i mówimy wówczas o zapominaniu względnym. Niekiedy, mówiąc o wybiórczości pamięci, pragniemy zwrócić uwagę na to, że treść przechowywanych reprezentacji może podlegać różnego rodzaju modyfikacjom i zniekształceniom. Mają tu swój udział procesy konstrukcyjne pamięci. W niektórych wypadkach, gdy dochodzi do ubytków informacji, są one uzupełniane, aby stworzyć sensowną, choć różną od oryginalnej, całość. Generalnie dysponujemy danymi świadczącymi o tym, że człowiek pamięta dużo więcej, niż jest w stanie sobie przypomnieć. Na przykład uczestnicy eksperymentu Tulvinga zapamiętywali jakiś materiał. Gdy po jakimś czasie poproszono ich, aby odtworzyli zapamiętane treści, okazało się, że przypominają sobie tylko ich część. Ale po podan...

Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.



 

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI