Uważność zamiast liczenia owiec

Sen jako barometr wewnętrznego stanu

Jon Kabat-Zinn wielokrotnie podkreśla, że nasz sen nie jest odizolowanym zjawiskiem, ale odbiciem tego, jak przeżywamy dzień. Jeśli żyjemy w pośpiechu, napięciu, działając na autopilocie – nie powinniśmy się dziwić, że nie potrafimy spokojnie zasnąć. Nasz umysł nie ma „wyłącznika”, bo przez cały dzień nie dajemy mu okazji do zatrzymania.

Wielu ludzi zauważa, że trudności ze snem pojawiają się nie wtedy, gdy dzieje się coś konkretnego, ale gdy „nagle” spada na nas kumulacja stresu, nieprzeżytych emocji, nieuświadomionych napięć. Sen przestaje być naturalnym procesem regeneracji i staje się kolejnym polem walki – z myślami, napięciem, lękiem, bezsilnością.

W książce Życie, piękna katastrofa Kabat-Zinn pisze, że „moment pójścia spać to ostatnia szansa w ciągu dnia, by być naprawdę obecnym”. Dla wielu z nas to trudna konfrontacja z samym sobą, bo po raz pierwszy w ciągu dnia robi się cicho. Nie jesteśmy przyzwyczajeni do ciszy, a jeszcze mniej – do obecności z tym, co się w niej ujawnia. W tym sensie wieczór bywa lustrzanym odbiciem naszego stylu życia – nie chodzi o to, czy jesteśmy „zmęczeni”, ale o to, czy jesteśmy w kontakcie ze sobą.

Mindfulness, czyli świadomość bieżącego doświadczenia

Mindfulness nie jest techniką relaksacyjną, choć przynosi ukojenie. To raczej sposób bycia, który polega na świadomym, nieoceniającym doświadczaniu chwili obecnej. Jak pisze Kabat-Zinn: „Uważność polega na zwracaniu uwagi w określony sposób: celowo, w chwili obecnej i bez wartościowania”. W kontekście snu oznacza to gotowość do bycia z tym, co się pojawia – również z bezsennością, napięciem czy niespokojnym umysłem. To kluczowa zmiana: zamiast „zwalczać” bezsenność, uczymy się nawiązywać z nią kontakt. To może brzmieć paradoksalnie, ale właśnie ta zmiana nastawienia często prowadzi do głębokiego odprężenia. W miejsce walki pojawia się ciekawość. W miejsce napięcia – akceptacja. To subtelne przesunięcie w podejściu może stanowić istotną różnicę.

Co mówi nauka?

Skuteczność mindfulness w kontekście snu została potwierdzona w licznych badaniach naukowych. W badaniu opublikowanym w prestiżowym czasopiśmie „JAMA Internal Medicine” (2015) zespół naukowców z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles porównał skuteczność programu Mindful Awareness Practices (MAPs) z edukacją na temat higieny snu. Po 6 tygodniach uczestnicy pr...