Ewa Kaian Kochanowska jest nauczycielem uważności, pracuje w Klinice Stresu w Sopocie. Prowadzi też w Trójmieście buddyjską grupę medytacyjną Zen Kannon.
Kiedy z jakiegoś powodu się rozgniewamy, w naszym organizmie gwałtownie przybywa adrenaliny, która przygotowuje do reakcji „walka lub ucieczka”, dodaje energii i powoduje napięcie. Uwalnianie energii i napięcia jest konieczne dla prawidłowego funkcjonowania. Czasami jednak okazuje się to zadaniem trudnym, a nawet niemożliwym. Nie pomaga ani podjęcie walki, ani ucieczka. Wtedy gniew nie znajduje ujścia, a napięcie nie opada.
POLECAMY
Często przez całe lata odczuwamy gniew, irytację, wściekłość, ale nie wyrażamy tych uczuć. Co więcej, wielu z nas uważa, że nie powinniśmy w ogóle ich mieć, bo są niewłaściwe. Całymi latami tłumimy je w sobie, spychamy w jakieś zakamarki, udajemy, że wszystko jest w porządku. Tyle że przychodzi moment, w którym pod wpływem całkowicie błahej sprawy nagromadzone napięcia eksplodują jak gorąca woda z gejzeru. Pojawiają się wtedy rozmaite formy agresywnych zachowań, m.in.: wybuchy złości, przemoc, bierna agresja (np. sarkazm, odmawianie współpracy, milczenie), autoagresja.
Gdy złość jest wyrażana niebezpiecznie
Złość, której nie można wyrazić w bezpieczny i konstruktywny sposób, zaczyna negatywnie wpływać na nasze zdrowie emocjonalne, psychiczne i fizyczne. Dokuczają: depresja, rozdrażnienie, problemy ze spaniem, uzależnienia od alkoholu lub narkotyków, zaburzenia odżywiania, zachowania kompulsywne, samookaleczenia. Pojawiają się destrukcyjne zachowania i przemoc. Gniew wyrażony w taki sposób powoduje wielkie szkody w relacjach z rodziną, przyjaciółmi, kolegami z klasy, nauczycielami. Może spowodować zerwanie więzi z bliskimi, usunięcie ze szkoły, a nawet kłopoty z prawem.
Warto zwrócić uwagę na dwa rodzaje przemocy uczniów: skierowaną ku innym ludziom oraz skierowaną ku sobie. Często lekceważymy zachowania autodestrukcyjne, ponieważ na ogół nie są kłopotliwe dla otoczenia. Tymczasem autodestrukcja zasługuje na szczególną uwagę, ponieważ często towarzyszy niskiemu poczuciu własnej wartości, co może przyczyniać się do powstawania fobii społecznych i innych poważnych stanów lękowych.
Sposób wyrażania gniewu kształtuje się w dzieciństwie, zależy od sposobu naszego wychowania, kontekstu kulturowego, tradycji. To w tym okresie wiele osób otrzymuje komunikat, że gniew nie jest pozytywnym uczuciem i nie powinno się go okazywać. Niektórzy może nawet byli karani za wyrażanie gniewu.
Inni z kolei dostawali przekaz, że trzeba zawsze okazywać gniew, również w formie agresji lub przemocy, ale nikt ich nie nauczył, jak go rozumieć i radzić sobie z nim. Może to prowadzić do sytuacji, gdy każda nieprzyjemna sytuacja wywołuje natychmiast wybuch wściekłości i agresji.
Znany duński pedagog Jesper Juul w książce Agresja – nowe tabu? zadaje ważne pytania: czy agresja u dzieci jest zła?, jak należy na nią reagować?, jak uczyć dzieci radzenia sobie z silnymi emocjami? Juul wskazuje, że agresywne zachowania są powszechnie potępiane, i podkreśla, że nie są one przejawem złego charakteru, lecz ważnym sygnałem przede wszystkim dla rodziców i nauczycieli. Najważniejsze to zrozumieć te sygnały i nauczyć uczniów konstruktywnego radzenia sobie z emocjami. Możemy nauczyć siebie i naszych podopiecznych przekształc...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
