Dr Joanna Łukasik jest adiunktem w Instytucie Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół problematyki życia codziennego nauczycieli, pracy wychowawczej, metod aktywizujących oraz motywowania uczniów do nauki.
Efektywność oddziaływań wychowawczych nauczyciela zależy od charakteru relacji między nim a uczniami. Nie chodzi tu o formy odnoszenia się nauczyciela do uczniów, ale o stałe nastawienie leżące u podłoża wzajemnych kontaktów. Postawa emocjonalna nauczyciela-wychowawcy wobec wychowanków wpływa bezpośrednio na trwałość kontaktów oraz jakość i skuteczność stosowanych przez niego metod.
Stanisław Kowal twierdzi, że obecnie „w pogoni za nowymi skutecznymi metodami nauczania i wychowania nauczyciel często nie jest w stanie na dłużej zatrzymać się, aby popatrzeć na ucznia, nie jak na element procesu edukacyjnego, ale jak na człowieka, którego nie można «rozkładać» na poszczególne zadania, zakresy, potrzeby wymagające zaspokojenia. W konsekwencji uczniowie może więcej wiedzą, doskonale posługują się sprzętem komputerowym i językami obcymi, ale równocześnie powiększa się grono młodych ludzi, którzy znaleźli się poza horyzontami dobra i sensu”. Trudno nie zgodzić się z tym stwierdzeniem. Ale tym większe wyzwania stoją przed współczesnym wychowawcą. To on podejmuje trud wychowania młodego pokolenia do godnej przyszłości. A może jedną z najprostszych i najskuteczniejszych metod jest rozmowa.
Warunki rozmowy
Rozmowa wychowawcza dotyczy różnych aspektów życia ucznia. Często jest umówiona, zaplanowana, nauczyciel czuwa nad jej przebiegiem, modyfikuje ją w zależności od sytuacji. Może dotyczyć trudności związanych z zachowaniem, sytuacjami życiowymi, szkolnymi ucznia itp.
Do rozmowy z uczniem trzeba się odpowiednio przygotować, chociaż często rozmawiamy natychmiast po zdarzeniu czy zasygnalizowaniu problemu, tu i teraz. Wymaga to od nauczyciela wielu interpersonalnych umiejętności, czyli wiedzy zdobytej na studiach lub kursach, wzbogaconej doświadczeniem nabytym w pracy wychowawczej. Rozmowa powinna przebiegać w odpowiednich warunkach zewnętrznych i psychologicznych.
Do warunków zewnętrznych zaliczamy:
- miejsce spotkania (sala, gdzie nikt „obcy” nie przeszkadza, nie wchodzi i nie wychodzi). Zasada: Zagwarantuj sobie i rozmówcy komfort rozmowy;
- urządzenie pomieszczenia: ustawienie krzeseł i stołu/biurka (unikaj barykad z książek, zeszytów czy bałaganu). Zasada: Zapewnij sobie i rozmówcy dobry klimat i bezpieczeństwo.
Thomas Gordon, mówiąc o warunkach psychologicznych, zwraca uwagę na:
- odpowiednią postawę ciała (modelowanie ciała, nastawienie na słuchanie, otwartość),
- stosowanie „prostych automatów do otwierania drzwi” (potwierdzeń, że słuchamy, np.: przez potakiwanie, pomruk: „mhm” lub słowo „rozumiem”),
- unikanie krytykowania, oceniania, wygrażania, pouczania, ośmieszania, porównywania, ulegania, dawania rad i gotowych rozwiązań itp.,
- stosowanie komunikatów „ja”.
W czasie rozmowy należy koncentrować wzrok na dziecku, patrzeć...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
