Większość rodziców uważa za konieczne wyznaczanie dzieciom granic: nie bij, nie przeszkadzaj, nie zabieraj innym dzieciom zabawek, nie dokuczaj zwierzętom. To jednak przestaje wystarczać, gdy dzieci dorastają, a ich społeczne relacje są coraz bardziej złożone. Warto więc w odpowiednim czasie nauczyć dzieci wyznaczania własnych granic i szanowania cudzych granic. Powinny też umieć rozpoznawać pragnienia i potrzeby innych, a także same wyrażać to, czego chcą i potrzebują.
– Umiejętność wyznaczania granic ma zasadnicze znaczenie dla zrozumienia i szanowania własnych potrzeb oraz dla zrozumienia i szanowania potrzeb innych – wyjaśnia psycholog kliniczny Stephanie Dowd. – Dlatego powinniśmy kłaść naprawdę duży nacisk na wspieranie dzieci w rozwoju empatii i samoświadomości.
Dlaczego empatia jest tak ważna
– Nie ma potrzeby siedzieć z czterolatkiem i tłumaczyć mu, co to znaczy być empatycznym – mówi psycholog kliniczny Rachel Busman z Child Mind Institute. – Ważne jest natomiast, żeby dziecko zaczęło rozumieć, jak czują się inni, i wykorzystywało tę wiedzę do nauki właściwego zachowania.
Uczucia jak lustro
– Empatię uważamy za cechę bardzo dojrzałą – mówi Mandi Silverman, psycholog kliniczny z Child Mind Institute. – W rzeczywistości jednak już trzyletnie dzieci instynktownie okazują troskę płaczącemu koledze albo rozumieją, że kogoś coś boli i chcą pomóc.
Rodzice powinni wspólnie z dziećmi analizować na bieżąco ich zachowanie. Jak twierdzi Silverman, znacznie większe jest wtedy prawdopodobieństwo, że dzieci lepiej zrozumieją i zapamiętają, jak powinny postąpić w określonej sytuacji, i powtórzą to zachowanie, gdy znajdą się w podobnej sytuacji w przyszłości.
POLECAMY
Jak to zrobić? Najlepiej stawiać konkretne pytania, np.: „Jak myślisz, co czuł Marek, kiedy zabrałeś mu zabawkę?”. Albo gdy dziecko próbuje objąć koleżankę, która tego nie chce, warto zachęcić je do zastanowienia się, co ona może czuć, oraz wytłumaczyć, dlaczego powinno pytać o pozwolenie: „Zapytaj koleżankę, czy pozwoli ci się objąć, bo może nie czuje się dobrze i dlatego nie chce się bawić”.
Zdaniem dr Busman czasem przydatnym narzędziem może być dziecięcy egoizm. – Zapytaj dziecko, jak się czuje, kiedy siostra nie pozwala mu bawić się z jej koleżankami albo nie chce podzielić się deserem – radzi specjalistka. – A potem zapytaj, jak jego zdaniem czuje się siostra, kiedy ono zachowuje się tak samo.
Wykorzystanie dziecięcych uczuć jako swego rodzaju lustra może...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
