Każdy z nas mógłby pewnie przytoczyć historię kogoś ze swojego kręgu, kto w szkole osiągał świetne wyniki, ale w dorosłym życiu nagle przestał być prymusem czy nie potrafił sobie radzić z codziennymi sprawami. Często już na studiach takie osoby funkcjonują słabiej i osiągają rezultaty poniżej swoich możliwości. Jak to wytłumaczyć?
POLECAMY
Robert Sternberg, twórca triarchicznej teorii inteligencji, uważa za błędne mierzenie inteligencji tylko w jednym zakresie, dotyczącym myślenia analitycznego. Jego zdaniem umykają bowiem wtedy dwa inne ważne wymiary: myślenie praktyczne i myślenie twórcze. Dziecko „analityczne” będzie lubić szkołę, podobnie szkoła będzie lubić to dziecko. Dobre oceny, zaangażowana postawa, wypełnianie poleceń – taki uczeń uważany jest za niekłopotliwego i stawiany za wzór innym. Co innego dzieci, które preferują myślenie praktyczne albo twórcze – one „nie pasują” do tradycyjnej szkoły. Te „praktyczne” będą się nudzić, sprawiać wrażenie nieobecnych, oczekiwać zdroworozsądkowych zasad czy logicznego wytłumaczenia, czemu służą wydawane polecenia. Te „twórcze” będą czuć, że szkoła je ogranicza, będą chciały same siebie kontrolować, zaś ich naturalne marzycielstwo nie będzie sprzyjać wykonywaniu poleceń.
W świecie skupionym wyłącznie na wynikach testów badających inteligencję analityczną brakuje miejsca dla odmienności. Diagnoza jest jednokierunkowa i nie uwzględnia innych talentów. Etykieta „nieuk” czy „leń” dotknąć może tych, którzy są po prostu inni i potrzebują odmiennych motywatorów, żeby ich umysłowe zdolności mogły w pełni zaistnieć.
Style poznawcze
Krokiem dalej w rozważaniach na temat cech psychologicznych, które decydują o naszej efektywności, jest spojrzenie na style poznawcze. To sposoby funkcjonowania poznawczego, integrujące strukturę umysłu. Ujawniają się najpełniej wtedy, kiedy musimy rozwiązywać zadanie nowe, nieznane, bez jednoznacznej instrukcji. Jeśli natomiast zadania są dobrze sprecyzowane i dokładnie wiemy, co powinniśmy robić, to raczej nasze style poznawcze nie ujawnią się. W dotychczasowych badaniach wyodrębniono blisko trzydzieści różnych stylów poznawczych. Ich wielość oraz brak precyzyjnej teorii, która łączyłaby je w spójną całość, uważa się za słabość koncepcji. Jednak jest ona m.in. dobrym predyktorem osiągnięć w różnych dziedzinach i dlatego wykorzystują ją m.in. psychologia organizacji i pracy czy psychologia edukacji.
Warto pamiętać, że nie ma lepszych czy gorszych stylów poznawczych. Ich wartość ujawnia się w (nie)dopasowaniu do...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
