Stres i współczesny styl życia a zaburzenia żołądkowo-jelitowe – jak sobie z nimi radzić?

Czym jest stres i jak na nas wpływa?

Stres to stan, którego doświadczamy wszyscy. Często pojawia się, gdy doświadczamy czegoś nowego, nieoczekiwanego, zagrażającego lub gdy czujemy, że mamy niewielką kontrolę nad sytua­cją. Każdy z nas inaczej radzi sobie ze stresem. Może to zależeć od naszej genetyki, wczesnych wydarzeń życiowych, osobowości oraz okoliczności społecznych czy ekonomicznych.
Kiedy doświadczamy stresu, nasz organizm wytwarza hormony stresu, czyli adrenalinę, noradrenalinę oraz kortyzol. Wywołują one reakcję walki lub ucieczki (the fight-flight response) i aktywują nasz układ odpornościowy. Dzięki temu możliwa jest szybka reakcja na niebezpieczne sytuacje. Czasami ta reakcja na stres jest bardzo przydatna: może pomóc przezwyciężyć strach, ból lub nawet uratować życie. Hormony stresu zwykle szybko wracają do normy po zakończeniu stresującego wydarzenia i nie powodują one żadnych trwałych zmian. Niestety, zbyt duży lub wydłużony stres może powodować negatywne skutki. Może utrzymywać nas w permanentnej fazie walki lub ucieczki, pozostawiając uczucie przytłoczenia lub bezradności. W dłuższej perspektywie może to mieć wpływ na nasze zdrowie fizyczne i psychiczne.

Wpływ stresu na układ pokarmowy

Stres wpływa na wiele układów organizmu człowieka. Powoduje zmiany w układzie sercowo-naczyniowym, mięśniowym, moczowym, nerwowym czy wydzielniczym. Układem szczególnie wrażliwym na stres jest układ pokarmowy. 
Zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego dotykają w pewnym momencie życia nawet 70% populacji ludzkiej. Zaburzenia te nie mają wyraźnej fizycznej przyczyny, ale mogą powodować znaczny dyskomfort. Badania od lat sugerują jednak, że stres jest w tym bardzo istotnym czynnikiem. Związek między stresem a zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi jest złożony i dwukierunkowy: stres może wywoływać i nasilać ból i inne objawy lub być ich skutkiem. Stres może też nasilić objawy schorzeń już istniejących w obrębie układu pokarmowego (np.IBS) 
Stres zaburza także proces trawienia poprzez:

• kierowanie krwi z jelit do mięśni,
• spowalnianie wytwarzania śliny, co oznacza zmniejszenie ilości enzymów dostępnych do trawienia,
• zmniejszenie ochrony żołądka przed kwasami,
• spowolnienie trawienia lub nagłą biegunkę, przez co zmniejszone jest wchłanianie składników odżywczych,
• nagłe skurcze żołądka i przełyku.

Dolegliwości te są nieszkodliwe na krótką metę. Jednak gdy stres towarzyszy nam przez dłuższy czas, może prowadzić do nieprawidłowego odżywiania organizmu oraz jego upośledzonej pracy.

Jelita – nasz drugi mózg

W tym momencie można się zastanowić, dlaczego stres tak bardzo wpływa na kondycję naszego układu pokarmowego. Przewód pokarmowy ma swój własny układ nerwowy – jelitowy układ nerwowy, który składa się z tych samych elementów – neuronów, co OUN, czyli mózg i rdzeń kręgowy. Wszystko to tworzy niesamowite połączenie między naszym mózgiem a jelitami. Oś jelito-mózg (gut-brain axis) opisuje ścieżkę komunikacji, połączenie między ośrodkowym układem nerwowym a przewodem pokarmowym. Ze względu na ich wzajemne połączenia stres może wywołać lub zaostrzyć zaburzenia żołądkowo-jelitowe i na odwrót. Dodatkowo, przedłużające się problemy z układem pokarmowym mogą nasilać stres i niepokój. Kluczowym elementem tego połączenia jest nasz mikrobiom – społeczność mikroorganizmów, główni...