Młodzieżowa prostytucja, obniżający się wiek inicjacji narkotykowej czy „dzieci ulicy” to jedynie niektóre negatywne skutki transformacji społeczno-gospodarczej, coraz bardziej widoczne w polskiej rzeczywistości. Te zjawiska – marginalizowane i nieakceptowane społecznie – dotyczą również bardzo młodych osób. Wymagają one szczególnej uwagi i pomocy, specjalnie do nich kierowanej i dostosowanej. Jedną z najskuteczniejszych form takiej pomocy jest streetworking.
Z różnych względów młodzież prostytuująca się i „dzieci ulicy” zagrożone wykluczeniem lub niedostosowaniem społecznym nie chcą lub nie mogą korzystać z tradycyjnych form wsparcia. Dlatego tak specyficzna metoda jak streetworking jest w odniesieniu do nich szczególnie skuteczna.
Streetworking to forma pracy socjalnej, w której pracownik aktywnie szuka bezpośredniego kontaktu ze swymi potencjalnymi podopiecznymi w miejscach najczęściej przez nich odwiedzanych. Często mówi się o streetworkingu jako o socjalnej pracy ulicznej, metodzie dotarcia z zewnątrz, alternatywie dla instytucjonalnych ofert. Jak pisali Leopold i Steffan, „streetworkerzy pracują nie tylko w pomieszczeniach swych instytucji, ale starają się również nawiązać bezpośredni kontakt z obranymi grupami docelowymi w ich środowisku prywatnym lub zawodowym”.
Cele i formy streetworkingu
Praca uliczna, czyli streetworking, jest oparta o filozofię redukcji szkód (harm reduction). Zakłada ona, że w każdym społeczeństwie istnieją pewne zjawiska (np. prostytucja, narkomania), których nie da się do końca wyeliminować. Jednak podejmując pewne działania, można zmniejszyć ich szkodliwe społeczne oraz indywidualne skutki. To także jest cel streetworkingu – podejmować wszelkie możliwe działania w celu zminimalizowania konsekwencji prostytucji młodzieży, życia na ulicy, przyjmowania narkotyków i innych negatywnych zjawisk.
Formy pomocy w streetworkingu są bardzo różne. Istotną rolę odgrywają opieka i poradnictwo indywidualne. Ważna jest także praca z całymi grupami w celu zapobiegania dyskryminacji i wykluczeniu społecznemu. W zależności od grupy docelowej, jej miejsca w społeczeństwie, specyfiki i potrzeb członków grupy Leopold i Steffan wyróżniają następujące formy streetworkingu:
1. Streetworking nastawiony na jednostkę:
• na pierwszym planie jest praca indywidualna z podopiecznym, wspieranie go w sytuacjach kryzysowych;
• forma wykorzystywana w pracy z osobami prostytuującymi się, przyjmującymi narkotyki, „dziećmi ulicy”.
2. Streetworking nastawiony na grupę:
• służy wytworzeniu lub podtrzymaniu więzi z członkami grupy docelowej;
• wykorzystywany szczególnie w pracy z młodzieżą.
3. Streetworking oparty na ofertach pomocy:
• ma postać konkretnych programów pomocy: profilaktycznych, edukacyjnych, informacyjnych, uwzględniających potrzeby grup docelowych.
4. Streetworking ukierunkowany na liderów grupowych:
• polega na zaangażowaniu się w pomoc liderom grupowym, tworzeniu i wspieraniu inicjatyw samopomocy;
• opiera się na „efekcie lawinowym”.
W pracy z młodzieżą marginalizowaną, przejawiającą zachowania ryzykowne i destrukcyjne, wybiera się metodę pracy indywidualnej, nastawioną na osobę i jej potrzeby. Natomiast konkretne oferty pomocy i pracę w grupie kieruje się do młodzieży żyjącej w prawidłowo funkcjonującej społeczności, ale mającej pewne problemy z przystosowaniem się do stawianych wymagań.
Kto może być streetworkerem?
Wymagania stawiane streetworkerom dotyczą przede wszystkim cech osobowościowych oraz umiejętności interpersonalnych. Street-worker jest „mostem” łączącym grupy docelowe (m. in. młodzież prostytuującą się, „dzieci ulicy”, młodzież przyjmującą narkotyki) ze służbami i instytucjami społecznymi. Ważne jest także, by miał wiedzę z zakresu pracy socjalnej, poradnictwa oraz znał instytucje oferujące pomoc i wsparcie poszczególnym grupom.
W zakresie cech interpersonalnych bardzo istotna jest umiejętność nawiązywania kontaktów i nieoceniająca postawa wobec odbiorców programów streetworkerskich. Konieczne jest doświadczenie w pracy z ludźmi oraz wiedza na temat specyfiki funkcjonowania danej grupy, jej hierarchii, ustalonych norm i zasad. Istotna jest również otwartość, chęć i gotowość niesienia pomocy, cierpliwość oraz dyskrecja. Członkowie grup docelowych wykazują często dużą nieufność w stosunku do osób spoza ich środowiska. Spotykając się na co dzień z przejawami nietolerancji, pogardy, a nawet agresji, dalecy są od nawiązywania nowych kontaktów czy znajomości.
Dlatego poznanie odbiorców, wzbudzenie w nich zaufania i przekonanie do przyjęcia pomocy wymaga czasu. Aby móc pracować w grupach marginalizowanych, streetworkerzy powinni znać ich słownictwo, mieć świadomość własnych postaw i umiej...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
