Rodzina w obliczu lęku. Czy to już epidemia lęku?

Potrzebujesz wskazówek dotyczących regulacji emocji dziecka? Nasz artykuł: "Emocje dziecka: Jak pomóc je regulować?" jest do Twojej dyspozycji!

Czy to już epidemia lęku? Niekoniecznie. Doświadczenia kryzysowe nie muszą być wyłącznie źródłem stresu i napięcia. Mogą stanowić czynnik mobilizujący rodzinę do wzmocnienia silnych, zdrowych relacji oraz uzyskania dobrych strategii radzenia sobie. U niektórych obserwowane jest nawet zjawisko posttraumatycznego wzrostu.  Zdając sobie z sprawę, z nieuniknionego przeżywania lęku, zatroszczymy się o sposoby zadbania o zdrowe sposoby wyrażania emocji i ich regulacji. Tłumienie emocji, próba znieczulenia się by zapomnieć o tym co przeżywamy, kompulsywne scrollowanie mediów społecznościowych, to strategie dające tylko krótkotrwałą ulgę, sprzyjającą rozwojowi zaburzeń psychicznych.

Rodzice dzieci z zaburzeniami lękowymi są niemal zanurzeni w lęku, obserwując co przeżywają ich dzieci oraz borykając się z własnymi obawami. Istnieje możliwość uwikłania się rodziny w błędnym kole lęku: boję się czy moje dziecko sobie poradzi, dziecko czując niepokój rodzica boi się bardziej i wycofuje się z sytuacji społecznej, moje dziecko sobie nie radzi więc są powody do obaw. Wiele się zmienia gdy  rodzice uzyskują umiejętności obniżania lęku. Zamiast potocznych, nietrafionych komunikatów „Nie bój się”, „Nie wstydź się” zaczynają akceptować emocje dziecka i nieść ulgę przez wyrażenia: ”Wydaje mi się, że się boisz”, „Masz prawo się tak czuć”.  
 

Mało znane i wciąż tajemnicze zaburzenie lękowe

W szczególnie trudnej sytuacji znajdują się rodzice dzieci z mutyzmem wybiórczym, który stanowi paradoksalnie jedno z najpoważniejszych i jednocześnie najmniej znanych zaburzeń lękowych. Z powodu niewielkiej świadomości społecznej, trudności rozpoczynają się już na etapie diagnozy, ponieważ  problem dosyć długo jest określany jako nieśmiałość. Dziecko, które na terenie przedszkola nie mówi może być niewidzialne w gwarze rozgadanych, bywa, że hałaśliwych rówieśników. Stąd od wystąpienia objawów do oficjalnej diagnozy, najczęściej mija kilka lat. W tym czasie zaburzenie utrwala się, ponieważ  często otoczenie nieświadomie wzmacnia problem  poprzez pomijanie dziecka, wyręczanie, zmuszanie do wypowiedzi lub komunikaty: „Moje dziecko jest nieśmiałe”, „Moja koleżanka nie mówi”. Gdy problem dziecka zostanie prawidłowo rozpoznany rozpoczyna się poszukiwanie odpowiedniej terapii oraz zorganizowanie wsparcia na terenie placówki edukacyjnej. Tu rozpoczynają się kolejne przeciwności, ponieważ dla wielu specjalistów oraz nauczycieli temat mutyzmu wybiórczego jest nadal tajemniczy, a podjęcie oddziaływań wzbudza niepokój wynikający z braku  wiedzy. „Mówię do niego, a on milczy jak zaklęty”, „Nie wiem jak zareagować” , „Na przerwie rozmawia z kolegami, czy więc nie manipuluje?”- to jedne z wielu wątpliwości, które kłębią się w głowach osób, które mają po raz pierwszy styczność z dzieckiem z mutyzmem wybiórczym. Rodzice spotykają się z brakiem zrozumienia gdy ich dziecko nie mówi „Dzień dobry” lub nie odpowiada na zadane pytanie. Tymczasem im więcej mija czasu od wprowadzenia właściwych oddziaływań tym większe niebezpieczeństwo powikłań w postaci dodatkowych zaburzeń lękowych lub depresji. Podniesienie świadomości społecznej na temat mutyzmu wybiórczego, może doprowadzić do wczesnej diagnozy oraz profesjonalnej interwencji, które odmienią życie dzieci, a później dorosłych.
 

Książka która może przełamać tabu

Aby rozwiać tajemnicę wokół mutyzmu wybiórczego, powstała obszerna książka o mutyzmie wybiórczym, która stanowi kompletny przewodnik. Dosyć długo mówiło się o tym zaburzeniu w kontekście zaburzenia mowy, rozmydlając jego prawdziwą specyfikę. W książce „Mutyzm wybiórczy. Praktyczny przewodnik” obalono ten oraz inne mity obecne w myśleniu o mutyzmie wybiórczym. Na przeszło 500 stronach powołano się na mnóstwo źródeł w literaturze, wyników badań oraz ICD-11, aby dostarczyć rzetelną, kompleksową wiedzę.  Dostęp do ogromnej ilości informacji na temat mutyzmu wybiórczego, może być przełomem w budowaniu świadomości przede wszystkim specjalistów oraz nauczycieli. Ta publikacja dostosowana do polskich realiów, wskazuje na zastosowanie działań terapeutycznych na terenie przedszkola, szkoły, poradni oraz rodzica w codziennym kontakcie z dzieckiem.

Dzieci i rodzice w obliczu epidemii lęku

W obliczu masowo występujących czynników powodujących niepokój, całe rodziny zagrożone są zaburzeniami lękowymi. Pilne staje się wzmocnienie zasobów rodziny, silnych więzi oraz promowanie zdrowych sposobów regulacji emocji. Troska o własny dobrostan psychiczny oraz wiedza na temat zaburzeń lękowych, to nasza wspólna sprawa w zapobieganiu epidemii lęku. Z tych powodów zorganizowana została konferencja, która porusza tematykę lęku w szerokim ujęciu praktyki psychiatrycznej, lęku w pracy terapeutycznej, znaczenia relacji rodziców oraz traumy pokoleniowej. Uczestnicy konferencji „Rodzice i dzieci w obliczu epidemii lęku” pozyskają nowe strategie radzenia sobie z napięciem, dowiedzą się jak przerwać błędne koło lęku i wzmacniać siebie w codziennym życiu. To wyjątkowe wydarzenie będzie również uwrażliwiać na występowanie mutyzmu wybiórczego.

Bibliografia

• Babicki, M., Mastalerz-Migas, A. (2021). Występowanie zaburzeń lękowych wśród Polaków w dobie pandemii COVID–19. Psychiatria Polska, 55(3), 497-509. https://doi.org/10.12740/PP/OnlineFirst/126230