O tym warto rozmawiać. 6 wartościowych filmów dla nastoletnich widzów
Młodzieńczy bunt, trudne emocje związane ze zmianami w okresie dorastania, cyberzagrożenia, problemy w relacjach rówieśniczych, korzystanie z używek – lista zagrożeń, z jakimi mogą mierzyć się młodzi ludzie, jest naprawdę długa. O każdym z tych trudnych tematów warto z nastolatkiem rozmawiać. Kształtowanie u dorastającej osoby postawy krytycznego myślenia, asertywności czy samoakceptacji z pewnością wymaga wysiłku i zaangażowania. Świetnym i angażującym wsparciem w tym procesie ma szansę być… film. To doskonałe narzędzie dydaktyczne, które może otwierać na rozmowę, uwrażliwiać na problemy i poszerzać perspektywę, pokazując konsekwencje różnych życiowych wyborów. Wybrałam 6 ciekawych tytułów z Akademii Filmowej Multikina oraz bieżącego repertuaru, mogących być punktem wyjścia do wartościowej rozmowy z nastoletnim widzem.
POLECAMY
Moja chuda siostra, kategoria wiekowa: 12+
Według statystyk zaburzenia odżywiania dotyczą około 7% nastolatków[1]. Coraz częściej zmagają się z nimi już nawet uczniowie młodszych klas szkoły podstawowej. Z pewnością to problem, o którym warto rozmawiać. Tylko: jak?
Dobrym punktem wyjścia do dyskusji może być film „Moja chuda siostra”. W cieniu tytułowej bohaterki, popularnej i utalentowanej łyżwiarki figurowej, dorasta jedenastoletnia Stella. Katja, bo tak na imię ma starsza z sióstr, jest dla dziewczynki wzorem do naśladowania. Stella podziwia jej ambicję, samozaparcie, determinację w dążeniu do celu. Po pewnym czasie dostrzega jednak niepokojące zachowania. Drażliwość, pomijanie posiłków, omdlenia – te symptomy to zaledwie wierzchołek góry lodowej. Katja zmaga się z anoreksją, próbuje jednak za wszelką cenę ukryć chorobę przed resztą rodziny. Jak Stella poradzi sobie z tym odkryciem? Czy lojalność wobec siostry okaże się silniejsza niż chęć zapewnienia jej pomocy?
Kadr z filmu „Moja chuda siostra”, reż. Sanna Lenken, Szwecja, Niemcy 2015, dystrybucja w Polsce: Vivarto.
Skandynawska produkcja bez upiększeń pokazuje dramat choroby i jej destrukcyjne oddziaływanie na relacje z najbliższymi. Poruszający seans ma szansę pozostawić nastoletniego odbiorcę z ważnymi pytaniami. Jak reagować, gdy bliska osoba zmaga się z zaburzeniami odżywiania? Na jakie sygnały ostrzegawcze zwrócić uwagę? Dlaczego (i za pomocą jakich sposobów) warto inwestować w budowanie pozytywnej samooceny? To tylko kilka pytań, na które warto będzie spróbować poszukać odpowiedzi po projekcji wraz z młodym widzem.
Mój piękny syn i Powrót Bena, kategoria wiekowa: 15+
Chęć eksperymentowania, rówieśnicza presja, próba ucieczki od problemów. To przykładowe powody, dla których nastolatki sięgają po narkotyki. Młodzież jest grupą szczególnie narażoną na negatywne konsekwencje korzystania z substancji psychoaktywnych, w tym znacznie szybszy niż u osoby dorosłej rozwój nałogu. Twórcy filmowi chętnie podejmują tematykę uzależnień. Które z tytułów warto będzie zaproponować starszemu nastolatkowi, by unaocznić mu ryzyko związanie z korzystaniem z narkotyków? Wybraliśmy dwa filmy, mające szansę pozostawić młodego widza z zapadającą w pamięć przestrogą.
„Mój piękny syn” to oparta na bestsellerowej autobiograficznej powieści autorstwa Davida Scheffa historia Nica – nastolatka zmagającego się z uzależnieniem od narkotyków. Okresy abstynencji i licznych prób ułożenia sobie życia przeplatają się w filmie z momentami słabości, w których bohater cyklicznie powraca do nałogu. Czy w wyrwaniu się z pętli uzależnienia będzie w stanie pomóc mu kochający ojciec, ze wszystkich sił wpierający swoje dziecko w trudnej walce z uzależnieniem? „Mój piękny syn” może być seansem niezwykle bliskim dla młodego odbiorcy – z wrażliwym i zbuntowanym bohaterem w centrum opowieści, błądzącym w poszukiwaniu swojej drogi życiowej. Z drugiej strony, w przejmujący sposób pokaże destrukcyjne oddziaływanie nałogu nie tylko na osobę uzależnioną, ale również na jej najbliższe otoczenie.
Kadr z filmu „Mój piękny syn”, reż. Felix Van Groeningen, USA 2018, dystrybucja w Polsce: M2 Films /Amazon.
Podobnie jest w przypadku filmu „Powrót Bena”. Tytułowy bohater, podobnie jak Nic z „Mojego pięknego syna”, zmaga się z uzależnieniem od narkotyków. Poznajemy go w momencie, gdy wbrew ustaleniom opuszcza ośrodek odwykowy, by spędzić święta w gronie najbliższych. Jego wizyta w rodzinnym mieście nie przebiega zgodnie z planem. Najbliższa rodzina (ojczym i siostra chłopaka) boją się, że Ben wkrótce zacznie powielać dawne błędy. Starzy znajomi nie dają mu chwili spokoju. Czy przez 24 godziny spędzone poza ośrodkiem chłopak będzie w stanie ustrzec się wszechobecnej pokusy powrotu do nałogu? Czy będzie w stanie zmierzyć się z konsekwencjami własnych czynów z przeszłości? I czy bezwarunkowa miłość jego wspierającej matki (Julia Roberts) może ocalić go przed autodestrukcją? Ten trzymający w napięciu dramat, podobnie jak „Mój piękny syn”, w realistyczny sposób obrazuje nie tylko cierpienie osoby, która próbuje przezwyciężyć uzależnienie, ale również ból jej najbliższych, często bezradnych wobec potęgi nałogu.
Kadr z filmu „Powrót Bena”, reż. Peter Hedges, USA 2018, dystrybucja w Polsce: Best Film.
Każdy z tych filmów może stanowić dla młodego widza ważną przestrogę, obrazując dramatyczne konsekwencje uwikłania w nałóg, a zarazem dotykając tematu współuzależnienia, destrukcyjnie oddziałującego na więzi rodzinne filmowych bohaterów.
Sala samobójców. Hejter, kategoria wiekowa: 15+
Współcześni nastolatkowie są narażeni także na liczne zagrożenia związane z korzystaniem z nowych technologii. Fake newsy, postprawda, cyberstalking, internetowy hejt – jak przestrzec przed nimi młodego człowieka? I w tym przypadku warto wykorzystać w tym celu film.
„Sala samobójców. Hejter” to propozycja, którą polecam starszym nastolatkom. Tomek, główny bohater filmu, to były student prawa, który postanawia zataić przed światem fakt, że został wydalony z uczelni. Chłopak nadal pobiera pomoc finansową od niczego nieświadomych państwa Krasuckich – rodziców jego przyjaciółki z dzieciństwa, w której skrycie się podkochuje. Prawda o oszustwie wychodzi jednak na światło dzienne, a skompromitowany w oczach swoich dobroczyńców Tomek postanawia się zemścić. Zatrudnia się w agencji reklamowej, gdzie zyskuje dostęp do tajemnic warszawskiej elity i najnowszych technologii. By osiągnąć swój cel, posługuje się manipulacją, inwigilacją, szantażami i organizuje akcje prowokacyjne, a to wszystko przy użyciu jednego narzędzia – Internetu. Jak daleko będzie w stanie posunąć się tytułowy hejter, który bez skrupułów realizuje swój wieloetapowy plan zemsty?
Kadr z filmu „Sala samobójców. Hejter”, reż. Jan Komasa, Polska 2020, dystrybucja: Kino Świat.
Po projekcji filmu warto będzie zapytać młodego widza, z którymi z przedstawionych w filmie sytuacji miał szansę zetknąć się we własnym życiu. Warto będzie zaznaczyć w trakcie dyskusji, że wszyscy, jako użytkownicy Internetu, jesteśmy narażeni na związane z korzystaniem z tego medium zagrożenia. Istnieją jednak sposoby, za pomocą których można je zminimalizować. Seans filmu „Sala samobójców. Hejter” może być intrygującym wstępem do rozmowy z nastolatkiem m.in. na temat bezpiecznego korzystania z mediów społecznościowych, weryfikowania informacji i świadomego przeciwdziałania przejawom cybeprzemocy.
Opisane wyżej filmy są dostępne w programie Akademia Filmowa Multikina razem z prelekcją edukacyjną. Dowiedz się więcej o projekcie [TU].
Wartościowe propozycje dla nastoletnich widzów można znaleźć także w bieżącym repertuarze kina. Polecam dwie kwietniowe premiery, które mają szansę skłonić młodych odbiorców do ważnych i mądrych refleksji.
Blueback, kategoria wiekowa: 11+
Kryzys klimatyczny i eksploatacja środowiska naturalnego to kolejne tematy, z którymi mierzy się najmłodsze pokolenie. Trudno się dziwić: to właśnie jego przedstawiciele w przyszłości najdotkliwiej odczują skutki zmian klimatu. Dbanie o naturalne zasoby naszej planety jest jednym z największych wyzwań współczesności. Czy film może stanowić wsparcie także w tym zakresie? Bez wątpienia warto będzie wykorzystać go jako narzędzie uświadamiające na temat ochrony środowiska i kształtujące proekologiczne postawy. Wspomnianą tematykę porusza m.in. „Blueback” – film, który 14 kwietnia wchodzi na ekrany kin.
To kameralna, płynąca w spokojnym tempie historia Abby – oceanografki, która po latach wraca do swojego rodzinnego miasta. Dziewczyna wspomina lata swojego dzieciństwa i wczesnej młodości. Ogromny wpływ na jej życie wywarła w tym okresie matka – niepokorna i odważna aktywistka, zaangażowana w walkę o ochronę rafy koralowej. To dzięki niej Abby zaczęła odkrywać piękno podwodnego świata i zdawać sobie sprawę z zagrożeń, które mogą go unicestwić…
Kadr z filmu „Blueback”, reż. Robert Connolly, Australia 2022, dystrybucja w Polsce: Forum Film Poland.
Dlaczego uważam, że „Blueback” może być wartościowym filmem dla młodego widza? Po pierwsze: z młodą bohaterką i jej rozterkami z łatwością będą mogli utożsamić się nastoletni odbiorcy. W toku rozwoju akcji będą towarzyszyć Abby w procesie kształtowania świadomości na temat problemów ekologicznych oraz dorastania do odpowiedzialności za dobro przyrody. Po drugie: „Blueback” ma szansę zachęcić do proaktywnego podejścia i odważnego stawiania czoła wyzwaniom. Przy okazji przypomni, że każda wielka zmiana zaczyna się od (pozornie) małego kroku. Seans filmu ma szansę więc wzmocnić w młodym widzu także poczucie sprawczości.
Bezmiar, kategoria wiekowa: 15+
Wykluczenie rówieśnicze to powszechny problem wśród nastolatków. Grupą szczególnie narażoną na dyskryminację są osoby LGBTQ+. Statystyki wskazują, że niemal 70% z nich spotkało się z przemocą ze względu na swoją orientację seksualną lub tożsamość płciową[2]. Nie dziwi więc fakt, że zwłaszcza młodzi ludzie często borykają się z problemami emocjonalnymi, które w wielu przypadkach mogą prowadzić do myśli i prób samobójczych[3]. Potrzeba rozmowy jest więc paląca. W jaki sposób pomóc nastolatkowi otworzyć się na dyskusję? Dobrym punktem wyjścia do podzielenia się refleksjami na ten temat będzie wartościowy seans filmowy, który przyniesie okazję do treningu empatii wobec odmiennych perspektyw.
Kadr z filmu „Bezmiar”, reż. Emanuele Crialese, Włochy, Francja 2022, dystrybucja w Polsce: Best Film.
Przykładem takiego mądrego, pełnego empatii kina jest „Bezmiar”, który wchodzi na ekrany kin 14 kwietnia. Akcja rozgrywa się w latach 70. XX wieku w Rzymie. W „Wiecznym Mieście” dorasta 11-letnia Adriana. Na tle rówieśniczek z katolickiej szkoły, do której uczęszcza, wyróżnia ją nie tylko nietypowy wygląd. Adriana nie identyfikuje się w pełni ze swoją płcią – bardziej czuje się chłopcem, niż dziewczyną. Nie znajduje zrozumienia ani w przemocowym domu, gdzie ukochana matka (w rolę której wciela się Penélope Cruz) doznaje krzywd z rąk ojczyma, ani wśród swoich koleżanek z klasy. „Bezmiar” to kameralna opowieść o poszukiwaniu tożsamości płciowej i - przede wszystkim - o poczuciu izolacji i samotności, które wiążą się z niewpasowaniem się w społeczne schematy. Warto wykorzystać ten film jako wstęp do szerszej dyskusji na temat wykluczenia oraz innych problemów, z jakimi mogą zmagać się osoby LGBTQ+.
Wierzę, że wybrane przeze mnie propozycje mają szansę skłonić młodych widzów do spojrzenia na znane im problemy z innej perspektywy, zachęcą do uważnej i proaktywnej postawy, a także zainspirują do pełnych empatii i refleksji rozmów. Życzę wielu mądrych i ważnych dyskusji po seansie!
Przypisy
