Mózg w stresie

Ja i mój rozwój Praktycznie

Duża wygrana pieniężna albo pogorszenie sytuacji finansowej, ślubny kobierzec lub rozwód, niezapowiedziani goście i niezapłacone rachunki, pierwsza randka i egzamin - to tylko kilka sytuacji, które wywołują u na stres.

Duża wygrana pieniężna albo pogorszenie sytuacji finansowej, ślubny kobierzec lub rozwód, niezapowiedziani goście i niezapłacone rachunki, pierwsza randka i egzamin – to tylko kilka sytuacji, które wywołują u nasstres. Towarzyszy on nam przy prawie każdym działaniu, atakuje zewsząd. Ciągle słyszymy: jestem zestresowany, mam stresującą pracę, żyję w ciągłym stresie.

Termin „stres” wprowadził kanadyjski badacz Hans Selye. Zaobserwował on i opisał szczególny rodzaj zmian zachodzących w organizmie ludzkim, które nazwał ogólnym zespołem adaptacyjnym – GAS (General Adaptation Syndrome). Jest on reakcją człowieka na każde nowe doświadczenie, sytuację zagrożenia czy trudności. Czynniki, które wywołują stres, nazywa się stresorami. Stresogenne mogą być zarówno doznania fizyczne, na przykład urazy mechaniczne, infekcje czy zmiany temperatury, jak i doznania psychiczne, chociażby doświadczanie lęku, gniewu bądź wzruszenia. Ta nieunikniona lawina rozmaitych sygnałów alarmowych bezlitośnie spada na człowieka, a jego organizm jest zmuszony zmierzyć się z nią. Jak mózg radzi sobie z oddziałującymi na człowieka stresorami?

W początkowej fazie stresu, zwanej alarmową, największą aktywność wykazuje podwzgórze. Znajduje się ono głęboko w mózgu i wydziela hormon kortykotropowy – CRH, który jest chemicznym związkiem inicjującym reakcję organizmu na stres. Poprzez naczynia krwionośne hormon ten trafia do przysadki mózgowej umiejscowionej poniżej podwzgórza, u podstawy mózgu. Przysadka jest gruczołem wydzielania wewnętrznego, który pod wpływem CRH płynącego z podwzgórza produkuje hormon adrenokortykotropowy – ACTH. Wydzielony przez przysadkę mózgową, ACTH dociera aż do nadnerczy – parzystych gruczołów położonych w pobliżu nerek. W ten sposób kora nadnerczy, czyli ich zewnętrzna część, zostaje pobudzona do uwolnienia hormonów glikokortykoidowych, na przykład kortyzolu. Zadaniem tych związków jest podwyższenie mobilizacji organizmu, między innymi poprzez uruchomienie rezerw tłuszczowych, dostarczenie tlenu i glukozy do mięśni i nerwów, co zapewnia niezbędną energię do walki lub ucieczki. Przysadka mózgowa wydziela ponadto hormon tyreotropowy – TSH, który oddziałuje na tarczycę. Tarczyca z kolei wydziela związki przyspieszające tempo przemian metabolicznych.

Omówiona oś podwzgórze-przysadka-nadnercza stano...

Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.



 

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI