W 1972 roku amerykańscy psychologowie Mark Rosenzweig, Edward Bennet oraz Marian Diamond sformułowali hipotezę, która zakładała, że urozmaicone środowisko oraz częste kontakty z innymi osobnikami wpływają na grubość kory mózgowej szczurów. Aby zweryfikować to założenie, przeprowadzili interesujący eksperyment. Gryzonie podzielili losowo na dwie grupy. Pierwszą umieścili w klatkach, w których były nie tylko inne szczury, ale też różne intrygujące przedmioty. Drugą grupę przenieśli do pustych klatek, odizolowanych od pozostałych szczurów. Poza wprowadzeniem podziału, naukowcy jednakowo traktowali wszystkie badane szczury (np. podawali im to samo jedzenie).
Szczury spędziły w klatkach od 30 do 60 dni, po czym badacze sprawdzili, jak po eksperymencie wyglądają ich mózgi. U zwierząt z pierwszej grupy nastąpił wyraźny rozrost kory mózgowej, więc ich mózgi były grubsze i cięższe od mózgów gryzoni z drugiej grupy. Szczury z pierwszej grupy rozwinęły więcej receptorów acetylocholiny – ważnego neuroprzekaźnika, biorącego udział w uczeniu się oraz zapamiętywaniu.
Nerwowa plastyczność
To badanie okazało się przełomowe, bowiem dowiodło, że mózg może się zmieniać. Wcześniej uczeni uważali, że mózg nie zmienia się przez całe życie człowieka. Zakładali, że jego wygląd i działanie zależą od odziedziczonych genów, a więc są swego rodzaju prezentem od rodziców, na który nie mamy wpływu. Wtedy jednak nie dysponowali tak zaawansowanymi technologiami, jak rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa. Wiedzę na temat funkcji różnych części mózgu czerpali z badań przypadków osób, które doznały uszkodzeń pewnych obszarów mózgu (co zazwyczaj można było stwierdzić dopiero po ich śmierci) i traciły jakieś umiejętności, np. zapamiętywania czy mówienia, bądź zmieniała im się osobowość. Jedną z takich osób jest brytyjski muzyk Clive Wearing, u którego choroba zakaźna zaatakowała mózg. W efekcie stracił on możliwość zapamiętywania nie tylko bieżących wydarzeń, ale również utracił pamięć tego, co działo się przed chorobą. Pan Wearing jest w stanie pamiętać zaledwie kilka minut obecnej chwili. To najbardziej drastyczny przypadek utraty pamięci i możliwości budowania nowych wspomnień znany w psychologii. Przypadek Clive’a Wearinga opisał Oliver Sacks w książce Muzykofilia.
Dzisiaj naukowcy mogą zajrzeć w głąb mózgu i zobaczyć, jak zmienia się w czasie całego naszego życia. Oczywiście na zachodzące w nim zmiany wpływ ma zarówno środowisko, w którym żyjemy, jak i my sami. Każdy z nas do pewnego stopnia kształtuje własny mózg, a przez to swoje zdolności, umiejętności, a nawet inteligencję. Musimy też pamiętać, że mamy wpływ na kształtowanie się mózgów naszych uczennic i uczniów.
Ową zdolność mózgu do zmian nazywamy neuroplastycznością. Polega ona przede wszystkim na budowaniu nowych połączeń pomiędzy komórkami nerwowymi, czyli neuronami (gdy uczymy się czegoś nowego) oraz „pogrubianiu”, czyli wzm...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
