Początek roku szkolnego to niezwykle ważny moment w życiu klasy, zwłaszcza tej rozpoczynającej swoją przygodę jako zespół. Nowi, najczęściej nieznający się uczniowie od tego momentu będą spędzać ze sobą bardzo dużo czasu. Od pierwszego spotkania wszystkich uczniów w klasie ustala się hierarchia ważności, wartości i zasad, według której uczniowie będą funkcjonować przez kolejne lata pobytu w niej.
Ta hierarchia kształtuje się niezależnie od tego, czy nauczyciel podejmie wyzwanie pomocy w jej ustalaniu, czy też nie. Ale jeśli zorganizujemy zajęcia integracyjne dla klasy, to mamy szansę wpływać na kształtujące się relacje między uczniami, interweniować, gdy zobaczymy coś niepokojącego, ułatwiać wejście w nowe środowisko.
Warto stwarzać uczniom okazje do poznania się nawzajem, zaprezentowania swoich zainteresowań, umiejętności, mocnych stron. Bardzo ważne, by uczniowie mogli odnaleźć podobieństwa między sobą: cechy, wspólne zainteresowania, obszary, które ich łączą. W nowym zespole kształtuje się powoli język klasy – wyrażenia, które chętnie są używane przez uczniów, stanowią swoisty, łączący ich kod. Warto podchwytywać używane przez uczniów sformułowania, proponować własne określenia.
Poznawanie się i poczucie wspólnotowości trzeba budować małymi krokami – od rzeczy bardzo zewnętrznych (np. lubiane programy TV) do bardziej osobistych (np. cechy charakteru, marzenia). Zbyt nachalne zachęcanie do „zintegrowania się” może wystraszyć uczniów, zaoporować, kiedy jeszcze się ze sobą nie oswoili.
Budowa zdrowej wspólnotowości chroni młodych ludzi przed podejmowaniem zachowań ryzykownych w celu „zintegrowania się”, poczucia siły grupy, przed budowaniem norm nieformalnych, zagrażających np. nauce. Przynależność do grupy będzie dawać radość, siłę, może bardzo pozytywnie wpłynąć na samoocenę danego ucznia. Poczucie bycia akceptowanym jest niezbędne do prawidłowego rozwoju każdego dziecka i nastolatka.
Jak integrować?
Nie istnieje przepis na integrację klasy, ponieważ każdy zespół jest inny i wymaga wyczucia relacji w nim panujących, a nie trzymania się zadań. Podane niżej ćwiczenia ilustrują pewne mechanizmy grupowe, o których pobudzenie nam chodzi.
Skarbiec – każdy uczeń otrzymuje cztery kartki formatu A4. Na poszczególnych kartkach drukowanymi literami pisze jedną informację o sobie (np. interesuję się grami komputerowymi, słucham zespołu „x”) oraz swoje imię. To jego skarbiec, który kładzie na ławce przed sobą. Każdy uczeń otrzymuje też plik kolorowych karteczek, które podpisuje swoim imieniem – to jego monety. Następnie uczniowie spacerują po klasie, czytając skarbce innych osób. Jeśli zauważą u kogoś informację, która dotyczy również ich – zostawiają tam swoją monetę. Po zakończeniu ćwiczenia każdy może powiedzieć, kto podziela jego zainteresowania, może również stwierdzić, że jego cechy są wyjątkowe.
l
ubimy robić, lubimy jeść, denerwuje nas – każdy uczeń otrzymuje kartkę formatu A4, na której rysuje pionową tabelkę z czterema kolumnami. W kolumnach wpisuje kolejno słowa „IMIĘ”, „LUBIMY ROBIĆ”, „LUBIMY JEŚĆ”, „DENERWUJE NAS”. Następnie zadaniem każdego ucznia jest spotkać się ze wszystkimi lub jak największą liczbą osób w klasie i wypełnić tabelkę. Spotkania odbywają się w dwójkach. Uczniowie muszą wpisać wzajemnie swoje imiona, a następnie ustalić jedną rzecz, którą wspólnie lubią robić i wpisać do tabelki, np. „lubimy jeść” etc. Uwaga: jeśli jakaś rzecz została już ustalona z jedną osobą, z kolejnymi należy wymyślać inne (np. jeśli z jednym uczniem ustaliłam, że lubimy jeść naleśniki, to z kolejnymi muszę znaleźć inną potrawę). Po zakończeniu ćwiczenia można spróbować poszukać rzeczy wspólnych dla całej klasy.
Zgoda na różnice, możliwość zaistnienia
Drugim, obok wspólnoty, wymiarem integracji grupowej jest miejsce na indywidualizm. Grupa wywołuje nie tylko pragnienie, by się z nią połączyć, ale również, by się od niej oddzielić, podkreślić swoją autonomię jako jednostki. Budując zespół klasowy, trzeba dać okazję do prezentowania przez uczniów swoich niepowtarzalnych cech, zainteresowań. Stworzyć przestrzeń, gdzie poczują się wyjątkowi, gdzie odróżnią siebie od grupy. Należy uczniom dać wyraźny przekaz, że akceptujmy te różnice i zachęcać do takiej postawy klasę. Jeśli uczniowie w ramach proponowanych przez nas struktur czy zadań będą mogli „popisać się” przed rówieśnikami czy wyraziście zaistnieć – zmniejszy się ryzyko ich dążenia, by zaistnieć w inny, często niekonstruktywny sposób. Akceptowanie różnic i różnorodności w klasie zmniejsza również ryzyko narzucania uczniom roli kozła ofiarnego.
Założę się, że nikt – uczeń staje na środku klasy i mówi zdanie: „Założę się, że nikt z was... (zdanie kończy informacją na swój temat, która jest charakterystyczna tylko dla niego), np. nie ma brata bliźniaka; nie lubi czosnku; nie był w Australii”. Jeśli znajdzie się jednak ktoś w kla...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
