Czy współczesna młodzież rzeczywiście nie grzeszy mądrością, jak wielu z nas uważa? Opublikowane w kwietniu tego roku badania PISA (Programme for International Student Assessment), czyli Programu Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów, przynajmniej częściowo burzą ten stereotyp. Najlepsze rezultaty w rozwiązywaniu codziennych problemów uzyskują uczniowie z Azji – Singapuru, Korei Południowej i Japonii. Tuż za nimi plasują się młodzi Kanadyjczycy i Finowie. Z kolei uczniowie z Polski plasują się poniżej średniej krajów OECD (Organization for Economic Cooperation and Development – Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju).
POLECAMY
Co dokładnie potrafi, a z czym nie radzi sobie nasza młodzież? W badaniu zorganizowanym przez OECD w grudniu 2013 roku, piętnastolatkowie z 44 krajów na świecie zmagali się z zadaniami w liczeniu, czytaniu i naukach przyrodniczych. Najnowszy test miał natomiast pokazać, jak młodzi ludzie radzą sobie z rozwiązywaniem praktycznych problemów, na potrzeby badania symulowanych komputerowo. W swoich zmaganiach uczniowie, przykładowo, obsługiwali automat biletowy czy regulowali klimatyzację w pomieszczeniu.
Znajomość matematyki i nauk przyrodniczych, umiejętność czytania są ze sobą powiązane – dobrzy matematycy z reguły dobrze wypadają także w pozostałych dziedzinach. Natomiast kompetencje do rozwiązywania problemów są trudne do przewidzenia na podstawie poziomu wiedzy w tych obszarach. Co więcej, chłopcy bez trudu prześcigają dziewczęta w praktycznych zmaganiach, zaś dziewczynki przodują w testach z wiedzy szkolnej. Naukowcy wyjaśniają, że w przypadku rozwiązywania praktycznych problemów wiedza książkowa ma stosunkowo niewielkie znaczenie. Dużo ważniejsze jest to, by młodzi ludzie nie bali się podążać nieprzetartymi ścieżkami i nie zrażali się niepowodzeniami. Taka gotowość do podejmowania ryzyka jest bardziej charakterystyczna dla chłopców.
„Praktyczny problem”, czyli co?
Wyobraźmy sobie, że sprawiliśmy sobie nowy odtwarzacz MP3. Muzykę z komputera szybko możemy przesłać na odtwarzacz, jednak na nowym urządzeniu zapisuje się ona w przypadkowej kolejności, jest nieposortowana. Choć sprzęt posiada wyszukany program porządkujący pliki, instrukcja gdzieś się zapodziała. Co więc robimy? Może tak długo przeszukujemy menu, aż znajdziemy sposób, by tematycznie posegregować muzykę? Jeśli przeszperaliśmy funkcje specjalne i wiemy, że odtwarzacz proponuje na każdą porę dnia inną muzykę, jesteśmy u celu. Gratulacje! Nie dość, że pokonaliśmy stojącą na naszej drodze przeszkodę, to wiemy także, jakim zadaniom stawiało czoła 500 tysięcy uczniów z 70 państw na świecie podczas badań PISA. Sprawności badane w tym teście określa się mianem kompetencji interaktywnego rozwiązywania problemów.
„Problemy powstają wówczas, gdy nie wiemy, co dalej robić. W takiej sytuacji staramy się pokonać napotkaną przeszkodę poprzez zastanawianie się” – wyjaśnia Joachim Funke, profesor psychologii ogólnej na Universität Heidelberg. I co ważne szczególnie w dzisiejszych czasach: „Złożoność problemów i ich liczba wzrasta. Napotykamy je, gdy rozważamy kwestię zmian klimatycznych, próbujemy zrozumieć nową reformę zdrowia czy nowinki technologiczne”.
Poprzez umysłowe manewry...