Widząc na własne oczy rozgrywającą się tragedię, ludzie potrzebowali jednoznacznego zdefiniowania sytuacji i opanowania rosnącego niepokoju. Amerykanie oczekiwali więc od prezydenta jakiegoś spektakularnego czynu – odwetu na szybko skojarzonej z tym zamachem organizacji terrorystycznej i jej przywódcy Osamie bin Ladenie (pod koniec września taką akcję popierało 80 proc. ankietowanych Amerykanów). Jednocześnie pojawiło się wiele głosów przeciwnych, ostrzegających przed eskalacją przemocy i wywołaniem konfliktu o zasięgu światowym.
Czy teoria decyzji jest w stanie podpowiedzieć, jak uczynić zadość opinii włas-nego społeczeństwa, domagającego się odwetu, jednocześnie nie pogrążając się w działaniach takich, jak niegdyś wojna w Wietnamie? Jaką decyzję powinien podjąć George W. Bush jako zwierzchnik największych sił zbrojnych świata – natychmiast rozpocząć akcję w Afganistanie, czy zwlekać, przedłużając pertraktacje z afgańskimi talibami? Czy można zrobić coś jeszcze innego? Czy teoria decyzji jest w stanie jakoś wskazać najwłaściwszą z możliwych odpowiedzi oraz uzasadnić już podejmowane działania? (Gdy pisałem ten artykuł, Bush jeszcze nie podjął decyzji).
W teorii decyzji wyróżniamy różne typy decyzji, w zależności od warunków ich podejmowania. Luce i Raiffa w swojej książce „Gry i decyzje” (1964) wymieniają następujące typy uwarunkowań: pewność, ryzyko i niepewność. Decyzje podejmowane w warunkach pewności to np. optymalizacja diety (jak dobrać różne produkty, aby dieta zawierała wskazane ilości kalorii czy witamin i była zarazem najtańsza i najsmaczniejsza), albo też wynajęcie takiego mieszkania spośród oferowanych na rynku, które byłoby możliwie niedrogie, schludne, ciepłe i niedaleko od miejsca pracy lub nauki. W takich sytuacjach z góry wiadomo, że jeśli podejmiemy jakąś decyzję, to da ona tylko jeden określony wynik. Jest oczywiste, że G.W. Bush nie podejmuje swoich decyzji w warunkach pewności: wynik każdego z możliwych działań nie jest z góry przesądzony.
Z kolei w decyzjach ryzykownych nie wiemy, jaki będzie ostateczny ich wynik, lecz znamy prawdopodobieństwo pojawienia się każdego z możliwych rezultatów (ryzyko definiuje się najczęściej jako kombinację wielkości straty i jej prawdopodobieństwa). W decyzjach tych możemy zdobyć oszacowania takich prawdopodobieństw lub stworzyć swoje subiektywne o nich przekonania. Są to różnorodne problemy decyzyjne, takie jak: udział w grach liczbowych (np. totolotek); decyzje inwestycyjne (np. o lokowaniu pieniędzy w akcje lub lokaty bankowe); dec...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
