DOROTA KRZEMIONKA: Umówiliśmy się na rozmowę w piątek, ale nie spotkaliśmy się, bo wyszedł Pan trochę wcześniej z pracy…
ŁUKASZ BAKA: To prawda.
Czy to było zachowanie kontrproduktywne?
Jeśli przyjąć definicję, że zachowanie kontrproduktywne to każde celowo i dobrowolnie podejmowane działanie, które jest szkodliwe dla organizacji, to tak.
Wcześniejsze wyjście z pracy szkodzi komuś?
To zależy pewnie od rodzaju pracy. Czasem skutki mogą być dramatyczne. Są badania pokazujące, że mechanicy samolotów, którzy mieli złe relacje z przełożonym, robili krótsze i mniej wnikliwe przeglądy samolotów przed odlotem. W moim przypadku konsekwencje były niewielkie – pracę nad projektem mogę kontynuować na drugi dzień lub w domu. Ważne, żebym zdążył na czas. Można oczywiście zastanawiać się, czy wcześniejsze wyjście z pracy lub wydłużenie przerwy, by przez jakiś czas nie musieć myśleć, w dłuższej perspektywie nie przynosi firmie korzyści. Z kolei przykłady niektórych naukowców pokazują, że czasami odkrywcze rozwiązania przychodziły im do głowy poza godzinami pracy. Inna sprawa, że wiele zachowań kontrproduktywnych narusza pewne niepisane normy, których jako uczestnicy grupy powinniśmy przestrzegać.
POLECAMY
Aż 95 procent badanych organizacji amerykańskich doświadczyło defraudacji i kradzieży ze strony pracowników. Wyniki badań w Europie pokazują, że ponad 60 procent pracowników wynosi z firmy drobne rzeczy, 76 procent prowadzi prywatne rozmowy ze służbowych telefonów, czyli na koszt pracodawcy. Dlaczego pracownicy szkodzą organizacjom?
Różne modele odmiennie to tłumaczą. Starsze, na przykład model odwetu Daniela Skarlickiego i Roberta Folgera albo model rewanżu Roberta Biesa i Thomasa Trippa, zakładają, że chodzi o celowe mszczenie się na organizacji za złe traktowanie. Gdy pracownik ma poczucie, że dzieje mu się krzywda, bierze na pracodawcy odwet.
Nie może już znieść, jak szef go traktuje, więc kopie biurko i ono się rozwala…
Właśnie tak. Przy czym motywy zachowań kontrproduktywnych mogą być różne. Badacze z Uniwersytetu na Florydzie wyróżnili dwa typy zachowań kontrproduktywnych. Pierwsze, aktywne, obejmują kradzieże, sabotaż, agresję wobec współpracowników i niszczenie mienia. Drugie, pasywne, polegają na wycofaniu się, skracaniu czasu pracy. A prowadzone przeze mnie badania pokazały, że motyw odwetu i silne emocje dotyczą głównie aktywnych form zachowań kontrproduktywnych. Stanowią więc one formę samoregulacji emocji. Zachowania pasywne natomiast są sposobem na utrzymanie przez pracownika własnych zasobów – sił i energii do pracy. Innymi słowy jest to sposób radzenia sobie ze stresem, gdy pracownik jest silnie obciążony pracą. Skraca wtedy czas pracy, mniej się angażuje, wydłuża przerwy, dystansuje się od obowiązków. Można tu odwołać się do podziału na agresję afektywną i instrumentalną. Zachowania aktywne są sposobem na rozładowanie emocji, pasywne zaś są narzędziem do realizacji własnych celów.
Kluczem zatem i przyczyną takich z...
