Bliżej siebie na wiosnę z ajurwedą

Autorką artykułu jest Nicole Radomska.

Rytm pór roku jest bardzo mocno zsynchronizowany z Twoim wewnętrznym biorytmem. To właśnie dlatego ajurweda uczy tego, jak pielęgnować naszą relację z naturą – dzięki temu odzyskujemy i zachowujemy pełnię zdrowia. Zdrowia rozumianego holistycznie, czyli obejmującego nie tylko brak choroby, ale także poczucie spełnienia i pełni wykorzystanych możliwości ciała, umysłu i duszy. Żyjąc na co dzień w dużych miastach, mamy, niestety, utrudnione zadanie – jesteśmy w kontakcie z naturą o wiele rzadziej niż nasi przodkowie. Dlatego uważność na to, jak zmiany zachodzące w naturze oddziałują na Twoje potrzeby i samopoczucie, pomoże Ci na nowo się z nią połączyć i powrócić do równowagi.

Ajurweda zimową porą

Sam moment nadejścia wiosny jest przełomowy. Pomyśl przez chwilę o tym, co ją poprzedza. Zima to czas, kiedy natura zastyga: część zwierząt, nawet dosłownie, zapadają bowiem w zimowy sen. Tempo życia spowalnia, a śnieżna i mroźna aura sprzyjają długim rozmowom, z kubkiem gorącej herbaty przy kominku. To naturalne, że masz mniejszą chęć wychodzenia na zewnątrz i angażowania się w nowe aktywności. Przeciwstawianie się temu przypomina trochę walkę z wiatrakami – o wiele lepiej jest po prostu odpuścić, dostosować się. Dać sobie czas na regenerację.

Ajurweda – co to ta „kumulacja”?

Według tego, co mówi ajurweda zimą jest czasem dominacji energii Kapha – energii stabilizacji, odpoczynku i odnawiania wewnętrznych zasobów. To energia, która gromadzi się przez kilka miesięcy, od listopada do połowy marca. I to właśnie moment kumulacji jest tym, który przypada na okres trwania wiosny, co sprawia, że ten czas kryje w sobie największy potencjał.

Co to właściwie znaczy ta „kumulacja”? Kumulacja manifestuje się w tym, że wszystkie aspekty związane z energią Kapha możesz odczuwać teraz ze zwielokrotnioną siłą. Stabilność może wydawać się zbyt wielka, dając poczucie „utknięcia”, a odpoczynek może szybko przerodzić się w uczucie ciężkości (również mentalne) i zastanej, zablokowanej energii. Możesz odczuwać to nieprzyjemnie, jeśli masz dolegliwości związane z ogólnym zaśluzowaniem organizmu (np. problemy z zatokami), spowolnionym metabolizmem (ciężkością odczuwaną po posiłkach, bądź z powodu nadmiarowych kilogramów) czy z układem limfatycznym i zastojami lub zatrzymywaniem wody w ciele. W ajurwedzie są to „objawy zaburzonej energii Kapha”, które wskazują na to, że tym bardziej warto podjąć kroki mające na celu zbalansowanie tej energii.

Zgodnie z zasadą Samanya, podobne wzmacnia podobne. Jeśli więc chcemy powrócić do równowagi, musimy skierować się w stronę tych wyborów, które dadzą nam całkowitą przeciwność tego, co jest fundamentem naszego obecnego stanu. Wraz z nastaniem wiosny najważniejszym celem jest przede wszystkim to, żeby wejść w nią z jak największą lekkością. Zima definitywnie lekkości nie sprzyja, lecz wiosna – jak najbardziej! Z pomocą przyjdzie nam tutaj przede wszystkim wiosenna kuchnia i ajurwedyjskie jedzenie.

Ajurweda – dieta na wiosnę

Wiosna to czas odradzania się i obfitości – pojawiają się nowalijki, kiełki i cała masa innych smakowitości, których z każdym tygodniem jest coraz więcej.

Jeśli masz taką możliwość, zachęcam Cię do spróbowania własnoręcznej uprawy warzyw i ziół. Możesz zacząć od tych najprostszych (one zawsze się udają!), takich jak: szczypiorek, natka pietruszki, bazylia czy sałata.

Wbrew pozorom, żeby zacząć, nie musisz mieć koniecznie domu z ogrodem – na początek wystarczy dobrze nasłoneczniony parapet. To przepiękna praktyka uważności i terapia, która nie tylko uczy pokory i daje ogrom satysfakcji, ale także zmienia całkowicie relację z jedzeniem. Gdy obserwujesz, jak to, co trafia na Twój talerz (i po chwili dosłownie staje się Tobą, gdy trafia do Twoich ust i ulega procesowi trawienia), wzrasta od małego ziarenka do rozmiarów pokaźnej rośliny, którą pielęgnujesz przez parę tygodni, zaczynasz zupełnie inaczej patrzeć na to, co jesz i jak jesz. Dzięki temu wiesz również doskonale, kiedy jest czas wysiewu i wzrostu konkretnych roślin, a Twoja kuchnia staje się zespolona z naturalnym rytmem Ziemi. Sezonowe, własnoręcznie wyhodowane warzywa to idealny sposób na ajurwedyjskie jedzenie na wiosnę.

Jeśli jednak nie odnajdujesz się w pracy z ziemią, przygotowałam dla Ciebie małą ściągawkę.

Ajurweda dla początkujących – wiosenne dary natury

• W marcu nadal dominuje to, co możesz znaleźć w spiżarni: kapusta, brukselka, roszponka, dynia, ziemniaki, warzywa korzeniowe (pietruszka, marchew, burak, biała rzepa, seler), cebula, roszponka, kalarepa, jabłka i gruszki.
• Kwiecień to czas, kiedy możesz sięgnąć dodatkowo po szparagi, które zaczynają teraz swój sezon. Wzbogać swoją kuchnię o cebulę dymkę, zieloną natkę pietruszki i pora. Możesz także spróbować smakowitej sałatki z liści mniszka lekarskiego lub oczyszczającej zupy ze świeżej pokrzywy (przepis znajdziesz poniżej). Pojawiają się też pierwsze świeże rzodkiewki i rabarbar.
• Maj to już czas pięknego rozkwitu i obfitości, sięgaj więc śmiało po różnego rodzaju sałaty (rzymską, karbowaną, masłową czy lodową). Możesz także przygotować pyszne zupy, np. szczawiową czy z botwinki lub krem z zielonego groszku. Dodatkowo pojawia się też lekko kwaśny, ale zarazem słodki agrest, który świetnie sprawdzi się na deser.
• Początek czerwca również przynosi pyszne dary: świeżą rukolę, rukiew wodną, szpinak, bób i pierwsze soczyste pomidory. Pojawiają się truskawki i jagody pełne wartościowych witamin i przeciwutleniaczy.

Jak widzisz, dominujące wiosenne smaki są ostre, cierpkie i gorzkie. I to właśnie te smaki będą tymi, które najskuteczniej będą pomagały Ci w powrocie do równowagi po zimie, podczas której często jemy ciężej, tłuściej i… po prostu więcej niż zwykle. To, co ostre, cierpkie i gorzkie, jest tym, co pobudza metabolizm i jednocześnie doskonale wspiera pracę wątroby (dlatego tak dużo tu zielonego!), więc bez problemu pozbędziesz się złogów i zimowych blokad. Ajurwedyjska dieta sprawia często, że przy okazji ubywa też naturalnie kilka kilogramów.

Oczyszczająca ajurweda. Wiosna dobrym czasem na zmiany

Wiosna w naszej słowiańskiej kulturze tradycyjnie była związana z nadejściem nowej jakości, z powrotem do aktywności, do częstszego przebywania w promieniach słońca i bycia w większym kontakcie z ziemią. Możesz ten czas również potraktować symbolicznie i zastanowić się, co chcesz, żeby Ci towarzyszyło w najbliższym czasie, a z czym masz już gotowość się pożegnać, co odpuścić.

Tym, co może dodatkowo wzmocnić ten czas, jest świadome i uważne przyjrzenie się swojej relacji z jedzeniem i tym, co o jedzeniu mówi ajurweda. Możesz wejść w pewien rodzaj postu, rezygnując świadomie z konkretnych rzeczy, które Ci nie służą (np. cukru lub kawy). Możesz także spróbować ajurwedyjskiego detoksu, który jest jednym z najbardziej transformujących procesów w ajurwedzie. A jeśli nie czujesz się gotowy(-a) na głębszy proces, zachęcam Cię do tego, żebyś włączył(a) przynajmniej jeden element z jego oczyszczających i wspierających równowagę praktyk:

1. Świeże soki ziołowe – to bardzo prosty sposób na to, żeby aktywować naturalne mechanizmy detoksykacji Twojego organizmu. Soki przygotuj w wyciskarce wolnoobrotowej, używając np. świeżej pokrzywy, podagrycznika czy liści mniszka. Smakują świetnie w połączeniu z burakiem, marchewką, jabłkiem i odrobiną cytryny.
2. Ssanie oleju – ta praktyka ma już na świecie wielu zwolenników, bo nie tylko doskonale wzmacnia nasz układ odpornościowy, ale także skutkuje piękniejszą cerą i zmniejsza problemy z zatokami. Potrzebujesz 1 łyżkę zwykłego oleju słonecznikowego, którym płuczesz usta tak, jak to robisz zazwyczaj z płynem do płukania ust. Po 5–10 minutach wypluwasz i przepłukujesz usta tak, żeby mieć pewność, że nic już w nich nie zostało. To coś, co warto robić zaraz po wstaniu, razem z porannym myciem zębów.
3. Czyszczenie języka – jeśli tego jeszcze nie robisz, koniecznie zacznij. Najlepiej sprawdza się miedziany czyścik do języka (miedź ma właściwości antybakteryjne), który znajdziesz w większości sklepów internetowych z produktami ajurwedyjskimi. Stosuj go zarówno rano, jak i wieczorem.
4. Szczotkowanie ciała – to bardzo proste rozwiązanie na pobudzenie limfy (pod warunkiem, że robisz to we właściwy sposób), ujędrnienie skóry i dodanie sobie energii. Używaj szczotek tylko z naturalnym włosiem i zawsze pamiętaj o kierunku ruchów: od kończyn w stronę tułowia.
5. Kitcheri – klasyka ajurwedyjskiej kuchni oczyszczającej i wzmacniającej. To lekkostrawne, a zarazem pełnowartościowe danie, które przygotujesz w mniej niż 30 minut. Tradycyjnie spożywa się je jako posiłek główny podczas ajurwedyjskiego detoksu (7–10 dni), ale możesz je również przygotowywać np. raz w tygodniu, żeby odciążyć swój układ trawienny. Przepis znajdziesz poniżej.
6. Herbatka oczyszczająca i wzmacniająca trawienie wykonana tylko z trzech składników: nasion kuminu, fenkułu i kolendry. Wrzuć do kubka jedną czwartą łyżeczki każdego z nich i zalej wrzątkiem. Zaparzaj pod przykryciem przez kilka minut. Najlepiej działa stosowana przez okres 1–2 tygodni, trzy razy dziennie, około 30 minut po posiłku.

Ajurwedyjskie jedzenie – wiosenne przepisy