Depresja: jak rozpoznać, jak leczyć i skąd się bierze

Depresja: jak rozpoznać, jak leczyć i skąd się bierze

Jak rozpoznać depresję?

Depresja to zaburzenie nastroju, które charakteryzuje się obniżonym nastrojem, utratą zainteresowań i przyjemności, a także innymi objawami fizycznymi i psychicznymi. Jest to jedna z najczęstszych chorób psychicznych na świecie, a jej objawy mogą znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie. 

Objawy depresji można podzielić na dwie główne grupy:

• Objawy afektywne, czyli związane z nastrojem:
  • obniżony nastrój, który może być opisany jako smutek, przygnębienie, bezradność, poczucie beznadziei
  • utrata zainteresowań i przyjemności, czyli brak chęci do wykonywania czynności, które do tej pory sprawiały przyjemność
  • poczucie winy i niskiej samooceny
  • myśli samobójcze
• Objawy somatyczne, czyli związane z ciałem:
  • zaburzenia snu, takie jak bezsenność, nadmierna senność lub zaburzenia rytmu snu
  • zmiany apetytu, takie jak utrata lub przyrost masy ciała
  • osłabienie, zmęczenie
  • bóle głowy, mięśni, brzucha
  • problemy z koncentracją i pamięcią

Objawy depresji mogą być łagodne, umiarkowane lub ciężkie. W przypadku łagodnej depresji objawy są mniej nasilone i mogą nie utrudniać codziennego życia. W przypadku umiarkowanej depresji objawy są bardziej nasilone i mogą znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie. W przypadku ciężkiej depresji objawy są bardzo nasilone i mogą uniemożliwiać wykonywanie podstawowych czynności życiowych.

Objawy depresji można weryfikować za pomocą Kwestionariusza Depresji Becka, który jest narzędziem służącym do oceny poziomu nasilenia depresji.  

Ponadto warto zaznaczyć, że objawy depresji mogą się nasilać lub słabnąć w zależności od czynników zewnętrznych, takich jak stres, wydarzenia życiowe czy zmiana otoczenia. Mogą również nasilać się w okresie jesienno-zimowym, kiedy dni są krótsze i mniej słoneczne.

Jak leczyć depresję?

Depresja jest chorobą, którą można leczyć. Leczenie depresji polega leczeniu psychoterapią i/lub farmakoterapią.

Farmakoterapia polega na stosowaniu leków przeciwdepresyjnych, które pomagają regulować poziom neuroprzekaźników w mózgu.

Psychoterapia polega na rozmowach z terapeutą, które pomagają zrozumieć przyczyny depresji i nauczyć się radzić sobie z nią.

Wczesne rozpoznanie i leczenie depresji zwiększają szanse na jej pełne wyleczenie.

Psychoterapia w leczeniu depresji

Psychoterapia jest skuteczną metodą leczenia depresji. Pomaga ona zrozumieć przyczyny depresji i nauczyć się radzić sobie z nią.

Rodzaje psychoterapii

Do najczęściej stosowanych form psychoterapii w leczeniu depresji należą:

• Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT) - jest to rodzaj terapii, który skupia się na zmianie negatywnych myśli i zachowań. CBT pomaga pacjentom zidentyfikować i zmienić negatywne myśli i przekonania, które przyczyniają się do ich depresji. CBT może również pomóc pacjentom nauczyć się nowych, bardziej adaptacyjnych sposobów radzenia sobie ze stresem i trudnościami.
• Psychoterapia psychodynamiczna - jest to rodzaj terapii, który skupia się na nieświadomych procesach psychicznych. PD pomaga pacjentom zrozumieć, jak ich nieświadome myśli i uczucia wpływają na ich zachowanie. PD może również pomóc pacjentom nauczyć się radzić sobie z trudnymi emocjami i relacjami.

Jak działa psychoterapia w leczeniu depresji?

Psychoterapia pomaga pacjentom z depresją w następujących obszarach:

• Rozumienie przyczyn depresji - psychoterapia pomaga pacjentom zrozumieć, co przyczynia się do ich depresji. Może to być na przykład stres, trudne doświadczenia życiowe, negatywne myśli i przekonania, nieumiejętność radzenia sobie z emocjami lub nieświadome procesy psychiczne.
• Zmiana negatywnych myśli i zachowań - psychoterapia pomaga pacjentom zidentyfikować i zmienić negatywne myśli i zachowania, które przyczyniają się do ich depresji. Może to być na przykład negatywne przekonania na własny temat, unikanie trudnych sytuacji lub nadużywanie alkoholu i narkotyków.
• Nauka nowych sposobów radzenia sobie ze stresem i trudnościami - psychoterapia pomaga pacjentom nauczyć się nowych, bardziej adaptacyjnych sposobów radzenia sobie ze stresem i trudnościami. Może to być na przykład nauka technik relaksacyjnych, radzenia sobie z emocjami lub budowania zdrowych relacji interpersonalnych.

Efekty psychoterapii

Psychoterapia jest skuteczną metodą leczenia depresji. Badania pokazują, że psychoterapia skutecznie niweluje objawy i przyczyny depresji. Co więcej psycholog online prowadzący psychoterapię osiąga te same rezultaty to psycholog pracujący w formie stacjonarnej (Berryhill i in. 2019).

Psychoterapia może być również skuteczna w zapobieganiu nawrotom depresji. Badania pokazują, że pacjenci, którzy zakończyli terapię, mają mniejsze ryzyko nawrotu depresji niż pacjenci, którzy nie zakończyli terapii.

Co się dzieje podczas psychoterapii depresji

Treści psychoterapii są dobierane indywidualnie, w zależności od rodzaju i nasilenia objawów depresji, a także od preferencji pacjenta.

Psychoterapia może obejmować następujące elementy:

• Rozmowa z terapeutą o objawach depresji
• Identyfikacja przyczyn depresji
• Zmiana negatywnych myśli i zachowań
• Nauka nowych sposobów radzenia sobie ze stresem i trudnościami
• Rozwijanie umiejętności interpersonalnych

Czas trwania psychoterapii

Czas trwania psychoterapii zależy od rodzaju i nasilenia objawów depresji. W przypadku łagodnej depresji psychoterapia może trwać od kilku do kilkunastu sesji. W przypadku umiarkowanej lub ciężkiej depresji psychoterapia może trwać od kilkunastu do kilkudziesięciu sesji.

Kto może prowadzić psychoterapię?

Psychoterapię mogą prowadzić psycholodzy, psychiatrzy i terapeuci. Ważne jest, aby wybrać terapeutę, który ma doświadczenie w leczeniu depresji.

Farmakoterapia

Poza psychoterapią leki przeciwdepresyjne są najczęstszą metodą leczenia depresji. Działają one poprzez regulację poziomu neuroprzekaźników w mózgu, takich jak serotonina, dopamina i noradrenalina. Leki przeciwdepresyjne można podzielić na dwie główne grupy:

• Leki trójpierścieniowe - są to najstarsza grupa leków przeciwdepresyjnych. Są skuteczne w leczeniu depresji, ale mogą powodować działania niepożądane, takie jak senność, suchość w ustach, zaparcia i zaburzenia seksualne.
• Leki z grupy SSRI (selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny) - są to najpopularniejsza grupa leków przeciwdepresyjnych. Są skuteczne w leczeniu depresji i mają mniej działań niepożądanych niż leki trójpierścieniowe.
• Inne leki przeciwdepresyjne - do tej grupy należą leki z grupy SNRI (inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny), leki z grupy RIMA (inhibitorów monoaminooksydazy A), leki z grupy NDRI (nieselektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego monoamin) i leki z grupy MAOI (inhibitorów monoaminooksydazy).

Bez względu na wybraną formę leczenia nie można lekceważyć objawów depresji i należy podjąć terapię lub leczenie farmakologiczne.