Można spojrzeć na bunt młodych ludzi z dwóch perspektyw: socjologicznej i psychologicznej. Zgodnie z tą pierwszą bunt, określany mianem młodzieżowego, jest formą kontestacji, zjawiskiem grupowym i społecznym. Perspektywa socjologiczna pozwala dostrzec miejsce i rolę buntu w kształtowaniu się kultury młodzieżowej, w wywoływaniu zmian społecznych czy w powstawaniu subkultur. Apogeum mocy buntu młodzieżowego przypadło na lata 1964–1970: w USA hippisi stworzyli opozycję wobec wojny w Wietnamie, w krajach Europy Zachodniej protesty młodych ludzi doprowadziły wiosną 1968 roku do głębokich przemian społecznych i politycznych, zaś eksplozja rockowej subkultury na zawsze odmieniła oblicze całej kultury. Dzisiaj jednak socjologowie coraz częściej mówią o zaniku buntu młodzieżowego. Czym tłumaczą to zjawisko?
Jacek Kurzępa, Witold Wrzesień, Hanna Świda-Ziemba i inni wskazują kilka przyczyn, silnie związanych z przemianami społecznymi. Ich zdaniem nie ma buntu młodzieżowego, ponieważ: bunt się nie opłaca (młodzież jest bardziej pragmatyczna); brakuje powodów do buntu (dorośli sprawują coraz mniejszą kontrolę nad aktywnością młodzieży); bunt jest nierozsądny (i tak nic nie można zmienić, zamiast się buntować, można robić „coś fajnego”); społeczeństwo ma coraz mniejsze wymagania wobec młodzieży; w świecie dominuje kultura ludzi młodych (i starsi chcą się młodym przypodobać); w relacjach z rodzicami młodzież dąży do kooperacji, a nie do antagonizmów. Badacze uzasadniają też zanik buntu młodzieżowego nieuświadamianiem sobie więzi pokoleniowej i pogłębiającym się stanem atomizacji życia młodych ludzi, których kontakty społeczne są coraz bardziej powierzchowne.
Bunt młodzieńczy
Podejście psychologiczne mówi natomiast o buncie młodzieńczym, podkreślając, że jest to rodzaj orientacji umysłowej, ważnej z punktu widzenia indywidualnego funkcjonowania i rozwoju. Jego istotą jest negacja, powiązana z afirmacją nowych idei, wartości czy zasad funkcjonowania. Najważniejszymi komponentami buntu są więc sądy, przeżycia i emocje wyrażające sprzeciw wobec spostrzeganych relacji, wymagań, sytuacji, zachowań itp. oraz potrzeba (wręcz intencja) ich zmiany. „Mam prawo do...”; „Chcę więcej wolności”; „Nikt mi nie będzie mówił, co mam robić”; „To ja mam rację”; „Chcę, aby inni wiedzieli, co myślę”; „Rzeczywistość jest zła i trzeba ją zmienić”; „Chcę robić to, co dla mnie ważne”, „Dzieje mi się krzywda…” itp. – tego typu przekonania ukierunkowują myślenie i percepcję rzeczywistości zbuntowanych nastolatków.
Bunt młodzieńczy pełni ważne funkcje rozwojowe, m.in. umożliwia ekspansję siebie, tzn. przejmowanie kontroli nad kolejnymi obszarami własnego życia, kreowanie siebie (podkreślanie własnej indywidualności), obronę przed nadmiernymi naciskami ze strony otoczenia, a nawet odwet za życie w niegodnych warunkach. Potoczne rozumienie buntu młodzieńczego łączy to zjawisko głównie z negatywnymi zachowaniami, np. ciągłymi kłótniami z dorosłymi, jawnym lekceważeniem autorytetów, agresją, wulgaryzmami, wyzywającym ubiorem itp.
Oprócz jednak takich zachowań nierzadko z buntem wiążą się aktywności na ogół słabo z nim kojarzone przez zewnętrznych obserwatorów (np. sport, szukanie ekstremalnych rozrywek, odcinanie się od otoczenia poprzez sen, zanurzenie w Internet czy słuchanie muzyki). Celem takich zachowań jest radzenie sobie z przykrymi emocjami, jakie buntowi towarzyszą (złością, poczuciem niesprawiedliwości, niechęcią, zdenerwowaniem, b...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
