W klasycznym już podręczniku Psychologia wychowawcza Maria Przetacznikowa i Ziemowit Włodarski tłumaczą, że akceptacja dziecka to przyjmowanie go takim, jakie jest, ze wszystkimi zaletami i wadami. Oznacza to, oczywiście, wysoki stopień empatii i tolerancji wobec dziecka, ale nie bezkrytyczny stosunek do niego. Taka postawa ułatwia zrozumienie indywidualnych potrzeb oraz swoistych trudności, jakie niemal wszystkie dzieci napotykają w swym rozwoju. Jezuita, ojciec Federico Arvesú, twierdził z mocą: „Nie akceptować jakiejś osoby (także dziecka), to w jakimś sensie zabijać ją emocjonalnie. To nie przyznawać jej prawa do życia, które jej przysługuje”.
Elżbieta Sujak w książce ABC psychologii komunikacji tłumaczy, że akceptacja drugiego człowieka to pozwolenie mu na bycie takim, jaki jest, ze wszystkimi jego uzdolnieniami, zaletami i wadami, dokonaniami i niepowodzeniami, sukcesami i porażkami, zasługami i przewinami. Aby jednak pojawiła się zdolność do tego rodzaju akceptacji, trzeba wcześniej samemu jej doświadczyć.
B.M. Porter podaje następujące cechy akceptacji rodzicielskiej: bezwarunkowa miłość do dziecka, traktowanie go jako osoby potrzebującej uczuć ze strony rodziców, respektowanie potrzeby wyrażania przez dziecko uczuć własnych, uznanie autonomii dziecka.
Do tego, aby prawidłowo funkcjonować, każdy człowiek potrzebuje zaspokojenia swoich potrzeb. Znakomity amerykański psycholog Abraham Maslow podzielił je na:
- fizjologiczne: potrzeba snu, pożywienia, doznań zmysłowych, aktywności fizycznej itp.;
- bezpieczeństwa: potrzeba opieki, oparcia w rodzinie, wolności od strachu;
- przynależności i miłości: potrzeba akceptacji, bycia kochanym i zdolność do kochania innych, potrzeba przynależności do określonej grupy społecznej (rodziny, klasy szkolnej, miasta, narodu) i więzi z nią;
- szacunku i uznania: potrzeba prestiżu i uznania, dowartościowania, sprawdzania się w działaniu, doceniania przez innych;
- samorealizacji: potrzeba rozwoju własnych możliwości i realizacji celów.
Oznaki braku akceptacji
Zdaniem księdza Józefa Augustyna SJ, brak akceptacji dziecka przez rodziców jest przejawem wewnętrznej niezgody dorosłych na jego obecność w ich życiu. Oznakami tej niezgody mogą być m.in.: brak troski o dziecko, lekceważenie tego, co ono mówi, brak zainteresowania jego problemami, brak czułości, ciągłe strofowanie itd. Czasami brak akceptacji przybiera drastyczną formę zarówno wewnętrznego, jak i zewnętrznego odrzucenia. Odrzucone dziecko traci radość życia: izoluje się, zamyka się w sobie, staje się apatyczne, smutne. Niekiedy podejmuje rozpaczliwe próby zwrócenia na siebie uwagi – stąd biorą się m.in. jego niegrzeczne zachowania czy nieposłuszeństwo.
Najdotkliwszą dla dziecka formą okazywania mu braku akceptacji jest obojętność. Odbiera ją jako sygnał, że jest zbędne, nikomu niepotrzebne, nie przedstawia sobą żadnej wartości. Podejmuje wówczas maksymalny wysiłek, aby przyciągnąć uwagę rodziców bądź wychowawców. Czyni to na różne sposoby: od przymilania się i schlebiania dorosłym aż po różnego typu niepożądane zachowania. Wszystko po to, aby choć na chwilę zainteresować sobą dorosłego. Dziecko, które czuje się niepotrzebne, traci radość życia i zapał do jakiegokolwiek wysiłku i zaangażowania.
Kolejną formą nieakceptacji dziecka jest przedmiotowe traktowanie go, które może być wyrażane w różny sposób: lekceważeniem pragnień i potrzeb dziecka, jego przeżyć, odczuć i konfliktów sumienia, naruszaniem prywatności i intymności, brakiem szacunku dla jego planów.
O braku akceptacji dziecka świadczy też wykorzystywanie go przez rodziców do swoich osobistych celów. Dorośli traktują małego człowieka jak służącego, który ma posłusznie wykonywać wszystkie ich polecenia. Albo przerzucają na dziecko osobiste am...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
