Zakres ludzkich przeżyć jest znacznie szerszy niż codzienne myślenie, zorientowane na realizowanie celów. Wskazują na to zarówno teksty literackie, jak i wspomnienia o pewnych trudnych do wyjaśnienia własnych doznaniach. Przykładami takich stanów są opisy najbardziej niezwykłych i interesujących przeżyć uczestników badań nad zmienionymi stanami świadomości. Jeden z nich opowiedział takie oto doświadczenie: „Ładna pogoda, spacer. Powolny krok. Wydaje się, że znajduję istotę, rozumiem, potrafię zdefiniować, kto to jest Bóg, co to jest życie doczesne i pozagrobowe, co będzie potem, po śmierci, dlaczego człowiek – być może – wymyślił Boga. Po paru chwilach nie potrafiłem powtórzyć tego, o czym przed chwilą myślałem, po upływie jeszcze jakiegoś czasu pamiętałem tylko temat moich rozmyślań. Być może nie było to zbyt interesujące przeżycie, nie mniej jednak uważam je za jedno z najbardziej niezwykłych, z jakimi się zetknąłem”.
Pewna studentka przypomniała sobie następujące chwile: „Poczułam się wyzwolona od wpływu czasu, zdeterminowania przez przypadki, wolna od ludzi – natomiast uzależniona od przyrody, a właściwie od czegoś więcej niż przyroda, chyba od Natury. Czułam się jednocześnie wielka i maleńka, równocześnie czułam szczęście i swego rodzaju ukojenie oraz grozę. Nie chciałam mieć nic wspólnego z ludźmi – ale z drugiej strony zdawało mi się, że Coś powierza mi nieskończenie ważną misję. Czasem doświadczałam czegoś podobnego podczas modlitwy, ale to nie było to samo – tam zwykle taki stan bywa poprzedzony wysiłkiem, a to przyszło samo. Przypomniał mi się I Koncert Szopena i wiersze Herberta, a w ogóle chciałam tak trwać. To było pod Babią Górą, szłam z siostrą, był kwiecień, w żlebach było mnóstwo śniegu. To miejsce nie było dla mnie wyjątkowe, znam je od dziecka, okoliczności też zwyczajne – ale przeżycie wyjątkowe”.
Tego rodzaju doświadczenia, choć trudne do jednoznacznego naukowego wyjaśnienia, są przykładami powszechnie występujących tzw. zmienionych stanów świadomości (altered states of consciousness). Pojęcie wprowadzone zostało przez Arnolda Ludwiga w 1966 roku. Zdefiniował on zmienione stany świadomości jako „stany umysłu, wywołane przez różnorodne fizjologiczne, psychologiczne bądź farmakologiczne czynniki, które mogą być uznane subiektywnie albo obiektywnie za odchylenie od pewnych ogólnych norm określających zwyczajne przeżycia. To odchylenie może być reprezentowane przez większe zaabsorbowanie wewnętrznymi wrażeniami i procesami umysłowymi, przez zmiany w formalnych charakterystykach myślenia i poprzez osłabienie kontroli realności”. Termin ten został spopularyzowany dzięki wielokrotnie wznawianej książce „Altered states of consciousness” (pod redakcją Charlesa Tarta).
Historyczne znaczenie definicji podanej przez Ludwiga polega na tym, że posłużyła ona jako swego rodz...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
