Godność jest podstawową wartością każdego człowieka. Różne inne wartości mogą mieć charakter instrumentalny (użytkowy, społeczny) i zmieniać się w toku życia. Młody chłopak może mieć dużą wartość jako świetny zawodnik klubu sportowego juniorów, ale przestaje ją mieć, kiedy przekroczy określony przepisami wiek. Godność jest wartością niezmienną – towarzyszy osobie od początku życia do jego końca, niezależnie od wieku, sprawności fizycznej czy intelektualnej, statusu społecznego czy innych atrybutów. Tak rozumiana godność jest pojęciem z pogranicza filozofii i antropologii.
Godność w sensie psychologicznym związana jest z poczuciem godności, a więc świadomością własnej wartości i wyjątkowości, przeżywaną szczególnie w relacjach z innymi. Choć godność jest wartością przypisywaną wszystkim ludziom w takim samym stopniu, to poszczególni ludzie mogą się różnić poczuciem własnej godności. Stanowi ono podstawę pozytywnego stosunku do samego siebie, pozwala cenić siebie, traktować się z miłością i szacunkiem. Doświadczanie swojej wartości pozwala lepiej radzić sobie z manipulacją, różnorodnymi naciskami i trudnościami. Osoba posiadająca poczucie godności potrafi budować bezpieczne granice i troszczyć się o własne bezpieczeństwo. W działaniu kieruje się odpowiedzialnością, płynącą z przestrzeni wewnętrznej wolności.
Nasionka godności
Poczucie godności rozwija się, gdy jest doświadczane w relacjach z innymi, dlatego warto zwrócić uwagę, jak przeżywana jest godność w relacjach rodzinnych, między rodzicami i dziećmi. Oczywiste jest, że aby rozwijać w dziecku poczucie godności, rodzice muszą je posiadać. Rodzicielstwo nie jest dziś łatwym zadaniem. Silna presja społeczna na odnoszenie sukcesów pojawia się również w obszarze wychowania: być dobrym rodzicem – to być rodzicem skutecznym. Zgodnie z tym modelem, aby poradzić sobie z ewentualnymi problemami rodzicielskimi wystarczy sięgnąć po niezawodne i efektywne procedury. Popularne programy telewizyjne pokazują, że każdą trudną sytuację wychowawczą można łatwo rozwiązać. Trudno zachować zdrowy stosunek do zalewających nas zewsząd podobnych informacji i wybrać z nich tylko to, co naprawdę wartościowe i potrzebne. Dlatego współczesny rodzic potrzebuje stabilnego oparcia. Takie oparcie może znaleźć w poczuciu własnej wartości i godności. A wtedy może „zasiewać nasionka” poczucia godności u swoich dzieci.
Poczucie godności dotyczy całej osoby – a więc sfery cielesnej, postrzegania, doznań, emocji i myśli. Pierwsza idea samego siebie, jaka tworzy się w umyśle dziecka, to jego „ja” cielesne. Stosunek do własnego ciała rzutuje w dużej mierze na rozwijające się poczucie godności. To, czy dziecko zaakceptuje i polubi siebie, zależy od tego, w jaki sposób rodzice opiekują się jego ciałem. Pierwsze „nasionka” poczucia godności pojawiają się w pełnym miłości spojrzeniu, które wita małego człowieka na tym świecie, mówiąc mu o tym, że jest jedyny i wyjątkowy.
Za tym spojrzeniem podąża chęć jak najlepszego rozpoznania i zrozumienia sygnałów płynących od dziecka – w celu zaspokojenia jego potrzeb. W takiej wymianie rodzą się dobre doświadczenia, które pozwalają dziecku lubić siebie, dostarczać sobie przyjemności i nie krzywdzić się. W doświadczeniach tych rozwija się także elementarne poczucie własnego wpływu na sytuację – podstawa późniejszej autodeterminacji.
Pozytywne uczucia wobec cielesnego „ja” stanowią rodzaj wewnętrznego drogowskazu, pozwalającego dbać o własne bezpieczeństwo i rozpoznawać, co jest dla nas dobre, a co nie. Rodzice stopniowo coraz mniej opiekują się dzieckiem, a raczej wspierają je, żeby nauczyło się opiekować sobą samodzielnie.
Duzi i mali
Posiane w ten sposób ziarno poczucia godności rozwija...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
