Psychologowie definiują uczenie się zgodnie z reprezentowanym przez siebie nurtem, nauczyciele w oparciu o wiedzę, którą uzyskali podczas swoich studiów oraz z doświadczeń uzyskanych w trakcie pracy, zaś pozostali budują definicję uczenia się w oparciu o obserwacje i własne wnioski. Zatrzymajmy się przy tym, co o metodach nauczania i uczenia się mają do powiedzenia psychologia behawioralna i psychologia poznawcza.
Powtarzać, wzmacniać, powtarzać, wzmacniać...
Zgodnie z podejściem behawiorystycznym, istotą uczenia się jest nabywanie oraz utrwalanie wiedzy i umiejętności dzięki powtórzeniom i wzmocnieniom. Psycholog behawiorysta będzie dowodził, że trwale przechowywane są przede wszystkim te informacje i umiejętności, które powtarzają się w doświadczeniu człowieka. Oznacza to, że nauczyciel powinien tak organizować nauczanie, aby ważne treści i umiejętności pojawiały się wielokrotnie, a także zachęcać uczniów do powtarzania wiedzy i umiejętności poza sytuacjami szkolnymi. Gdy w pierwszej klasie dzieci uczą się pisać, nauczyciele dbają o to, aby wielokrotnie pisały poszczególne litery, sylaby czy słowa. Gdy uczą się arytmetyki, tak długo rozwiązują podobne zadania, aż potrafią wykonywać je automatycznie.
Nie ulega wątpliwości, że powtarzanie jest konieczne, jednak pozostaje do rozstrzygnięcia problem, jak powtarzać. Wyniki badań dostarczają szczegółowych wskazówek.
Wskazówka pierwsza: powtarzanie należy rozpoczynać natychmiast po zakończeniu uczenia się. Nauczyciele często odwołują się do tej zasady, radząc uczniom, aby odrabiali prace domowe tego samego dnia, w którym zostały zadane. Takie zalecenie wynika z prawidłowości zapominania: największe ubytki w pamięci pojawiają się wkrótce po zakończeniu uczenia się. Zatem im szybciej uczeń zacznie odrabiać lekcje, tym mniej będzie miał z nimi kłopotów.
Wskazówka druga: nie wszystkie elementy materiału zapamiętujemy równie szybko – najłatwiej przyswajane są partie początkowe i końcowe. Psychologowie nazwali te zjawiska efektem pierwszeństwa i świeżości. Skoro więc początek i koniec przyswajanych treści zapamiętujemy najłatwiej, należy przy powtarzaniu zwrócić szczególną uwagę na fragmenty środkowe! Warto zauważyć, że oba efekty dotyczą także tzw. pamięci długotrwałej, dlatego zazwyczaj dobrze pamiętamy to, co wydarzyło się po raz pierwszy oraz miało miejsce niedawno.
Wskazówka trzecia: powtarzanie „ponad miarę” przynosi duże korzyści, jeśli chcemy, aby wiedza została w naszej pamięci na dłużej. Dobrze jest zatem powtarzać intensywnie to, co się już umie, ugruntowując zapamiętane treści. Nauczycielom zazwyczaj trudno przekonać do tego uczniów, ale bez wątpienia warto podejmować takie próby.
Wskazówka czwarta: zazwyczaj lepiej rozłożyć naukę na kilka „seansów”, niż próbować nauczyć się wszystkiego za jednym zamachem. Warto więc, aby nauczyciele zachęcali uczniów do robienia przerw w uczeniu się. Trzeba przy tym wyjaśnić, że długość przerw każdy uczeń powinien dostosować do rodzaju opanowywanego...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
