Jakie miejsce zajmuje psycholog pracujący z rodzinami na terenie szkoły? Dla rodziców przychodzących po pomoc jest jakby „lekarzem pierwszego kontaktu”. Oznacza to, że w szkole jego działania nie mogą być psychoterapią, bo szkoła nie jest odpowiednim miejscem na prowadzenie terapii, w psychologicznym rozumieniu tego określenia. Wszystkie strony zaangażowane w problem zajmują przecież określone miejsce w strukturze szkolnej i powiązane są niezliczonymi zależnościami: dyrekcja szkoły, nauczyciele, uczniowie, rodzice... czy wreszcie sam psycholog. Bardzo trudno jest czasem oddzielić zobowiązania wynikające z roli od podstawowych zasad organizujących głębsze interwencje. Szkoła jest natomiast dobrym miejscem do prowadzenia wielu działań wspomagających ucznia i jego rodzinę.
Reguły i zasady pracy
Planując pracę z rodzinami na terenie szkoły, warto najpierw pomyśleć o ustaleniu reguł współpracy na linii psycholog szkolny – rodzina – nauczyciele – dyrekcja, uwzględniających możliwości i specyfikę funkcjonowania danej placówki. W trakcie wywiadu psycholog powinien pracować z rodziną sam, niepożądana jest w tym czasie obecność w gabinecie osób trzecich. Warto ustalić dodatkowy, popołudniowy dyżur, w godzinach umożliwiających wizytę pracującym rodzicom. Bardzo istotne jest ustalenie zasad obowiązywania tajemnicy zawodowej – odrębnie należy sformułować umowę z dyrekcją szkoły, nauczycielami, rodzicami i uczniami, jasno określając zakres przekazywanych informacji dotyczących pracy psychologicznej.
Model pracy psychologa szkolnego z rodzinami
1. Rozmowa z uczniem
Pierwsze spotkanie psychologa z uczniem zazwyczaj dotyczy określenia natury problemu. Dziecko, które przychodzi do psychologa (najczęściej przyprowadzane), zazwyczaj wie, że zrobiło coś nie tak, że z czymś sobie nie radzi, że ma jakiś kłopot. Psycholog powinien zapewnić klimat sprzyjający dobrej rozmowie, zrozumieć istotę trudności ucznia i sformułować cel, do którego w tej sytuacji warto podążać. W tym miejscu przypomnę tylko, że psycholog ma rozumieć dziecko, a nie oceniać je. Kolejnym krokiem w pracy z dzieckiem jest poszukiwanie rozwiązań, dyskutowanie różnych możliwości i pomysłów dotyczących usunięcia trudności. Na końcu proponuje się dziecku włączenie do sprawy rodziców – z argumentacją, dlaczego to jest ważne. Dobrze, jeżeli to pierwsze spotkanie zakończy się kontraktem (umową z dzieckiem). Powinien on dotyczyć zasad pracy z całą rodziną w odniesieniu do omawianego problemu oraz kolejnych kroków, jakie zostaną podjęte przez psychologa w celu rozwiązania trudności. O dobrym spotkaniu możemy mówić wtedy, kiedy dziecko wychodzi od psychologa w poczuciu, że zostało wysłuchane, zrozumiane i nie jest samo w obliczu problemu. Psycholog natomiast winien mieć pewność co do sformułowanych wniosków oraz wynikającego z nich dalszego, konkretnego planu pracy.
2. Umówienie się z rodzicami dziecka na spotkanie
Następnym etapem pracy jest telefoniczne (lub bezpośrednie) umówienie się z rodzicami dziecka na spotkanie. Nie można tego robić za pośrednictwem dziecka. W czasie rozmowy telefonicznej należy przedstawić krótko sytuację i problem dziecka oraz zaprosić rodziców do współpracy, pokazując korzyści, jakie może przynieść wspólna praca.
3. Spotkanie „0”
Pierwsze spotkanie rodziców, dziecka i psychologa określa się często mianem spotkania „zero” – wstępnego spotkania wszystkich zaangażowanych stron (wyłączając nauczycieli i dyrekcję). Zazwyczaj jest to krótkie spotkanie, podczas którego omawia się sytuację oraz wspólnie formułuje konkretne wnioski. Psycholog odwołuje się do kontraktu zawartego z dzieckiem....
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
