Wzajemność pośrednia, czyli ty mnie, a ja jemu

Wstęp

Kiedy robimy dla kogoś coś dobrego, na ogół spodziewamy się bezpośredniego rewanżu. Czasami jednak dobroć zostaje nagrodzona z zupełnie niespodziewanej strony. Kto czyta baśnie, ten o tym wie.

Dr Małgorzata Szcześniak jest psychologiem, pracuje jako adiunkt w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Szczecińskiego. Prowadzi wykłady z psychologii różnic indywidualnych, etyki i historii myśli psychologicznej.

Agata Hiacynta Świątek jest studentką psychologii na Uniwersytecie Szczecińskim. Interesuje się antropologią kulturową, literaturą, sztukami plastycznymi, zoologią i mineralogią.

Gloria Rondón uczy języka hiszpańskiego i muzyki w Szczecinie. Interesuje się psychologią, prowadzi badania nad znaczeniem emocji pozytywnych w rozwoju dzieci i młodzieży.

Gdy czytamy najmłodszym baśnie, rzadko kiedy zastanawiamy się nad ich bogac­twem i jego wpływem na osobowość dziec­ka. Znawcy przedmiotu wyróżniają cztery zasadnicze funkcje bajek, które uświadamiają, że rola tego wyjątkowego gatunku literackiego wykracza daleko poza zwycięstwo dobra nad złem.

POLECAMY

Funkcja poznawczo-edukacyjna: według Elżbiety Ogrodnik jej istotą jest wykształcenie u dziecka zdolności do rozumienia czytanej bądź słuchanej literatury, umiejętności biegłego czytania, doskonalenie pamięci i koncentracji, jak również nauka wypowiadania się na temat poznanej treści. Polega ona także na stopniowej nauce rozumienia metaforycznego przesłania baśni, które pozwala dziecku rozwiązywać trudności, z jakimi ma do czynienia.

Funkcja emocjonalna: dzięki niej dziecko uczy się nazywać emocje towarzyszące poznawanym bohaterom oraz współodczuwać je z nimi. Dzięki tej umiejętności zaczyna rozumieć i określać swoje stany emocjonalne, a w efekcie wykształca w sobie zdolność do bardziej świadomego kierowania swoim zachowaniem. Dodatkowo czas spędzany na wspólnym czytaniu sprzyja zacieśnianiu więzi między dzieckiem a rodzicem lub innym opiekunem, wzmacniając dziecięce poczucie bezpieczeństwa i budując wzajemne zaufanie.

Funkcja terapeutyczna: jak zauważa Maria Molicka, za sprawą identyfikacji z najbliższym sobie bohaterem dziecko „rekompensuje własną samotność, niezrozumienie przez innych”. Zniekształcenie tradycyjnego modelu rodziny oraz przewartościowanie zasad kulturowych mogą bowiem pogłębiać u dziecka poczucie zagubienia. Baśnie stają się wtedy dla niego swoistym remedium, uczącym wiary we własne możliwości sprawcze oraz utwierdzającym w przekonaniu o istnieniu sprawiedliwości. Dzięki identyfikacji z bohaterem, a także wskazywaniu właściwej drogi postępowania, bajki wzmacniają u dziecka poczucie własnej wartości, stają się tarczą ochronną przeciwko różnorakim niebezpieczeństwom.
Funkcja zabawowo-relaksacyjna: według Jolanty Białej daje ona możliwość ucieczki od doznawanych w rzeczywistości niepowodzeń, pozwala na wyciszenie nadmiernie rozbudzonych emocji i zachęca do pozytywnego myślenia. Wyjątkowa moc tkwiąca w bajkach skłania do optymistycznego patrzenia na otaczający świat i jest dopełnieniem ich terapeutycznej funkcji.

Wzajemność pośrednia
Według filologa Stevena Jonesa Swanna z California State University w Los Angeles wątki poruszane w baśniach można włączyć w trzy główne kategorie ludzkiego doświadczenia: psychologię indywidualną, socjologię wspólnoty oraz kosmologię wszechświata. Innymi słowy, baśnie mogą pomóc dziecku w poznawaniu swoich myśli, uczuć i zac...

Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.



 

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI