Wysoka samoocena lekarstwem na wszystko? - Mity i nonsensy psychologii

Psychologia i życie Otwarty dostęp

Wokół samooceny narosło tak wiele przesądów i nieporozumień, że walka z nimi jest donkiszoterią. Niestety, część winy za to ponoszą nie tylko domorośli coache i motywacyjni mówcy, ale też psychologowie z prawdziwego zdarzenia.

Samoocena jest na ustach wszystkich. Kiedy jednak słyszymy słowo „samoocena”, mało kto postawi pytanie: „No dobrze, ale jaka?”. Milcząco zakładamy, że jest jakaś jedna, dobrze zdefiniowana cecha, która tak się nazywa. Muszę więc zapytać: czy chodzi o samoocenę globalną – wyrażającą się deklaracją zadowolenia z siebie albo ubolewaniem na małe (w porównaniu z innymi) umiejętności radzenia sobie z wszelakimi nowymi zadaniami? Czy może chodzi o samooceny szczegółowe, wyrażające się w zdaniach: „Dobrze prowadzę samochód”, „Biegle mówię w pięciu językach” albo „Kompletnie nie potrafię gotować” czy też „Nie udało mi się nigdy nawet głupiej paprotki wyhodować”. A więc globalna czy szczegółowa? Pytanie to ważne, bo od dawna wiadomo, że obie wspomniane samooceny słabo korelują ze sobą. Dalej, czy chodzi o samoocenę jawną, deklarowaną czy samoocenę utajoną? A może niepewną, podatną na zranienie? A może – jak chcą niektórzy – autentyczną? No właśnie! O którą?

Im wyższa, tym lepsza

W praktyce mało kto odpowiada na te pytania. Zewsząd słyszymy natomiast, że koniecznie trzeba mieć wysoką samoocenę, jakakolwiek by ona nie była. Im wyższa, tym lepsza, bo to ważna przesłanka przetrwania. Czy na pewno?

Problem jest jednak jeszcze bardziej skomplikowany. Bo, na przykład, określenie „niska samoocena” co innego znaczy w opinii psychologa klinicznego, a zupełnie co innego w opinii psychologa społecznego. Klinicysta mówi o niskiej i (odpowiednio) o wysokiej samoocenie w wypadku kilkunastu procent osób o najniższych i o najwyższych wskaźnikach w populacji. Psycholog społeczny mówi o niskiej samoocenie wtedy, gdy jest poniżej...

Ten artykuł jest dostępny tylko dla zarejestrowanych użytkowników.

Jeśli posiadasz już konto, zaloguj się.

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI