Rok szkolny 2019/2020 będzie z pewnością wyjątkowy – w pierwszych klasach szkół średnich rozpoczną naukę uczniowie z trzech roczników (2003, 2004, 2005). Przyglądamy się – rodzice i wychowawcy – tej sytuacji z zaciekawieniem, ale i z obawami. Nauczyciele i dyrektorzy szkół stoją przed trudnym zadaniem. Muszą nie tylko poradzić sobie organizacyjnie z większą liczbą klas i uczniów, ale również uwzględnić większą niż zwykle różnorodność doświadczeń edukacyjnych i wychowawczych.
Jak można sobie z tym poradzić? Psychologia daje pewien zasób wiedzy i narzędzi, a jednym z nich jest tzw. przywództwo sytuacyjne, zaproponowane przez Paula Herseya i Kena Blancharda, amerykańskich psychologów i specjalistów od zarządzania. Pokażę, jak ich propozycję można wykorzystać w polskiej szkole do lepszego uczenia i kierowania.
Elastyczny lider
Chociaż koncepcja Herseya i Blancharda pierwotnie odnosiła się do zarządzania, szybko znalazła zastosowanie w innych dziedzinach życia społecznego. Powstały oparte na niej modele rodzicielstwa sytuacyjnego (ang. situational parenting model) czy przywództwa sytuacyjnego w klasie (ang. situational leadership model in the classroom). Hersey i Blanchard nie określili w swoim modelu, jakie cechy i zachowania sprawią, że ktoś sprawdzi się w roli lidera (rodzica, nauczyciela, wychowawcy). Według nich bowiem decydują o tym bieżące okoliczności. Zakładali, że nie ma jednego, uniwersalnego stylu pracy lidera. Lider powinien więc dopasowywać styl prowadzenia grupy do specyfiki zadań oraz gotowości podopiecznych do podejmowania konkretnych wyzwań. Taka elastyczność decyduje (czego dowodzą badania) o osiąganiu celów organizacyjnych i osobistych.
Jak jednak wybrać styl zarządzania, który sprawdzi się w określonych warunkach? Za jedną z ważniejszych umiejętności Hersey i Blanchard uznali zdolność lidera do rozpoznania sytuacji, szczególnie zaś do oszacowania dojrzałości grupy do wykonania konkretnego zadania (czyli np. skutecznego podjęcia nauki i dostosowania się do warunków w nowej szkole). Właściwa ocena pozwoli mu zmieniać metody kierowania grupą w zależności od sytuacji. Takie przemyślane, dobre zmiany stylu zarządzania przyczyniają się także do zwiększania dojrzałości i rozwoju grupy, dają jej bowiem coraz więcej samodzielności i pozwalają przejmować odpowiedzialność za coraz większą liczbę podejmowanych działań. Z kolei jedną z najpoważniejszych przeszkód w rozwoju grupy będzie brak elastyczności, upor[-]czywe trwanie przy raz wybranym stylu zarządzania – utrudnia to osiąganie celów i blokuje naturalny rozwój grupy oraz jej członków.
Krok pierwszy – rozpoznanie sytuacji
Z dużym prawdopodobieństwem można założyć, że między absolwentami gimnazjów i szkół podstawowych wyraźne będą różnice w dojrzałości. Wynikają one nie tylko z wieku metrykalnego, ale również (a może przede wszystkim) z historii doświadczeń edukacyjnych.
POLECAMY
Przychodząc do liceum czy technikum, absolwenci gimnazjum mają już za sobą doświadczenie zmiany szkoły, nauczycieli, wymagań, kolegów. Musi...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
