Niewiele jest badań nad wdzięcznością najmłodszych. Bazy PsycINFO i PsycARTICLES, w których znajdują się artykuły i książki psychologiczne, zawierają zaledwie kilkadziesiąt prac poświęconych tej kwestii (w lipcu 2018 roku było ich 43). Choć liczba ta nie zachwyca, należy zauważyć, że najstarsza – odnotowana w obu katalogach – praca naukowa poświęcona wdzięczności dzieci została napisana już w 1871 roku przez Jakuba Abbotta (artykuł „Wdzięczność u dzieci”). Ten amerykański pisarz i pedagog uważał wdzięczność najmłodszych za wartość, która pojawia się, gdy czują one dobroć i szczerość dawcy. Jego zdaniem dzieci uczą się wdzięczności dzięki procesowi, który dziś nazwalibyśmy modelowaniem. Według Abbotta, aby wzbudzić w dzieciach uczucie wdzięczności za dobro, które otrzymują, należy stworzyć im wzór jej okazywania, to znaczy pokazać, jak zachowują się w podobnych sytuacjach dorośli. Patrząc na nich, dzieci nauczą się wyrażania wdzięczności.
Franziska Baumgarten-Tramer, polska psycholog o żydowskich korzeniach, która przez wiele lat pracowała w Szwajcarii, wykonała olbrzymi krok w badaniu wdzięczności u dzieci szkolnych. Pod koniec lat 30. ubiegłego wieku uznała, że istnieją dwa główne powody zaniedbań w badaniach nad wdzięcznością. Po pierwsze, z powodu niewłaściwej interpretacji „ogólnej osobowości” wdzięczność była uważana za jedną z cech charakteru, podobnie jak dobroć, współczucie, szczerość, niepokój, odwaga, dlatego rzadko była przedmiotem zainteresowania zarówno na płaszczyźnie indywidualnej, jak i społecznej. Po drugie, trudności sprawiało znalezienie odpowiedniej metodologii badania wdzięczności. Franziska Baumgarten-Tramer opublikowała jednak dwa artykuły poświęcone tej tematyce. Badaniami objęła 2000 dzieci w wieku szkolnym od 7 do 15 lat.
Chciała zrozumieć źródła wdzięczności (czy jest ona wrodzona, czy nabyta), a także opisać jej przejawy, rodzaje i ich zróżnicowanie w zależności od cech charakteru i płci. Badania doprowadziły autorkę do istotnego wniosku, że tym, co może pomóc rodzicom i wychowawcom w kształtowaniu wdzięczności u dzieci, jest podkreślanie społecznej roli dziękowania. Jeśli będziemy wpajać im, że dziękowanie to jedynie forma uprzejmości lub, co gorsza, obowiązek, może to doprowadzić do wzrostu zachowań kontrproduktywnych, przejawiających się np. niewdzięcznością lub roszczeniowością. Jeśli jednak zaczniemy im uświadamiać, że dzięki wdzięczności budujemy relacje z innymi i poczucie wspólnoty, wtedy zwiększymy szansę na rozwój naturalnych zachowań prospołecznych, obecnych w dzieciach już od pierwszych lat życia.
Kiedy wdzięczność się zaczyna?
W tym momencie nasuwa się pytanie o początki okazywania wdzięczności. Wiemy już, że nie pojawia się spontanicznie u noworodków (...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
