Trudna przeszłość „T-dzieci”

Wstęp

Najtrudniejszy okres dla dzieci, które przeżyły traumę, przypada na czwartą klasę szkoły podstawowej. To moment przełomowy – na powierzchnię wychodzą wszystkie, dotychczas skrzętnie ukryte, luki rozwojowe, lęki i nieszczęścia.

Beata Kołakowska jest psychologiem międzykulturowym. Trenuje tai-chi, pasjonuje się fotografią i przyrodą. Zawodowo zajmuje się komunikacją marketingową.

Jedenastoletni Mark i jego młodszy brat Ricky są świadkami samobójstwa – tak zaczyna się film „Klient”, oparty na prozie Johna Grishama. Sprzedajny prawnik z Nowego Orleanu zdradza Markowi tajemnicę zabójstwa znanego senatora, po czym strzela sobie w głowę. Od tej chwili i gangsterzy, i wymiar sprawiedliwości nie przebierają w środkach, by zmusić chłopca do współpracy. Mark walczy nie tylko o życie swojej rodziny, ale też o zdrowie brata, który całkowicie stracił kontakt ze światem po tym, jak na własne oczy widział samobójstwo prawnika.

POLECAMY

Ricky znalazł się w stanie dysocjacji – to jeden z objawów charakterystycznych dla zespołu stresu pourazowego (z ang. Post-Traumatic Stress Disorder, PTSD). Większość badań nad zaburzeniami traumatycznymi dotyczy byłych więźniów obozów koncentracyjnych, weteranów walk w Wietnamie, Iraku lub na Bałkanach oraz ofiar aktów przemocy lub gwałtów. W Polsce przebadano m.in. powodzian z 1997 roku.

Naukowcy podkreślają jednak, że grupą najbardziej bezbronną zarówno wobec kataklizmów, jak i codziennych doświadczeń o charakterze traumatycznym są dzieci. Według terapeuty rodzinnego Leszka Drozdowskiego z Narodowej Sieci Leczenia Zaburzeń Regulacji Emocji i Stresu Traumatycznego Dzieci i Młodzieży (NSLT) ponad milion dzieci w Polsce może cierpieć na zespół stresu pourazowego, będący skutkiem codziennych zdarzeń: wypadków samochodowych, przemocy domowej, molestowania seksualnego, pogryzień przez zwierzęta, wypadków na placu zabaw lub w szkole, chorób swoich lub najbliższych osób. NSLT dysponuje twardymi danymi: w skali roku 456 tysięcy dzieci ulega różnego typu wypadkom, na poważne schorzenia cierpi 607 600 dzieci, problem rozwodu lub separacji dotyczy 60 tysięcy nieletnich, statystyki policyjne odnotowują 47 tysięcy przypadków przemocy wobec dzieci, wsparciem ze strony instytucji pomocy społecznej objętych jest 1 milion 360 tysięcy dzieci, a około 200 tysiącami opiekują się matki mające mniej niż dziewiętnaście lat. Dzieci z traumą nazywane są „T-dziećmi”.

Zraniona psychika

Badacze zwracają uwagę, że dzieci są bardziej podatne na traumę ze względu na swoją niedojrzałość emocjonalną i życiową oraz ogromną wrażliwość. Objawy urazu psychicznego mogą się u nich pojawić natychmiast po zdarzeniu lub po dłuższym czasie, nawet po kilku latach. O przeżyciu jakiegoś przerażającego doświadczenia mogą świadczyć: nadpobudliwość, zaburzenia fizjologiczne, zaburzenia jedzenia, problemy z koncentracją, koszmary senne, złość nieadekwatna do bodźca, skłonność do paniki czy histerii, agresja, społeczne wycofanie. W wydanej w 2011 roku publikacji Rodzinne domy dziecka – opieka, wychowanie, terapia jej autorzy Leszek Drozdowski i Barbara Weigl przytaczają szereg przykładów zakłóceń funkcjonowania organizmu dziecka, spowodowanych traumą: „(...) ma bardzo płytki sen, budzi się co kilkanaście minut, zaczyna płakać, potem się kiwa, zaczyna cmokać, jęczeć”; „Mała nie chce jeść! Trwa to już dwa tygodnie. W szkole je, u sąsiadów je, (...) na wycieczce je. W domu, gdy wszystkie dzieci siadają do stołu, dostaje jakichś skurczów, wymiotuje, jak tylko widzi jedzenie”.

Zarówno pojedyncze skrajne przeżycie emocjonalne, jak i silny, powtarzający się stres prowadzą do poważnych problemów zdrowotnych i rozwojowych dzieci, zaburzają również rozwój ich mózgów. Dzieci ze stresem pourazowym różnią się od rówieśników ilością i jakością połączeń nerwowych, a także stężeniem substancji przewodzących i regulujących. Skrajne przeżycia zakłócają bowiem równowagę neurohormonalną i mózg musi stworzyć jej nowy model. Umiejętność takiej autoregulacji ma szczególne znaczenie dla układu nerwowego.

Autoregulacja, czyli dostrajanie

Umiejętność dostrajania się do otoczenia, bo na tym polega autoregulacja, rozwijamy...

Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.



 

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI