Phineas Gage, brygadzista pracujący przy budowie torów kolejowych w pobliżu Cavendish w Vermont, stał się ofiarą wypadku, który dramatycznie zmienił jego losy i jego samego. 13 września 1848 roku, podczas eksplozji żelazny pręt (o wadze ok. 6 kg, długości 108 cm i średnicy od 3 do 0,60 cm), którym Gage ubijał warstwy prochu i piasku, przebił mu głowę i uszkodził orbitalne (nadoczodołowe, tuż nad oczodołami) obszary w płatach czołowych mózgu (patrz s. 20). Mężczyzna po wypadku nie stracił przytomności (już fakt, że przeżył, wzbudzał niedowierzanie), mógł chodzić i mówić, a rana po 10 tygodniach prawie się zagoiła.
To już nie ten sam Gage
Jego lekarz, John Harlow, nie zaobserwował zaburzeń pamięci, mowy i intelektu. Natomiast dostrzegalne przez wszystkich zmiany dotyczyły życia uczuciowego pacjenta. Przed wypadkiem był to myślący, miły, odpowiedzialny człowiek i dobry pracownik. Teraz stał się agresywny, grubiański, nieczuły w stosunku do bliskich. Przestał pracować, zaczął pić i włóczyć się. Jego znajomi i rodzina mówili: „To już nie jest ten Gage”. Radykalna zmiana jego osobowości nasuwała analogie do Dr. Jekylla i Mr. Hyde’a – niestety do końca życia Gage był już tylko Hyde’em. Zgodnie z opinią Harlowa, w wyniku urazu głowy została zakłócona równowaga między ludzkimi uczuciami a zwierzęcymi popędami. Gage, dziecinnie beztroski, nie respektował norm. Podejmował nieprzemyślane decyzje, nie potrafił nawiązać głębszych więzi z innymi ludźmi, stracił zdolność kierowania własnym życiem. Te zmiany stanowią sedno zaburzeń określonych jako zespół Phineasa Gage’a.
Pan Elliot, opisany przez Antoniego Damasio, to 30-letni prawnik o wysokiej pozycji zawodowej w firmie maklerskiej, mający udane życie rodzinne. Rozpoznano u niego guz mózgu (oponiak), usytuowany w obszarach nadoczodołowych, tych samych, które uległy zniszczeniu u Gage’a. Po operacji szybko wrócił do zdrowia. W testach inteligencji osiągał dobre wyniki, zachował umiejętności zawodowe – a jednak nie mógł już wykonywać swej pracy. Rozpraszał się, skupiał na nieistotnych rzeczach, nie reagował na uwagi przełożonych. Tracił kolejne posady. Przeprowadzał nieopłacalne transakcje finansowe. Porzucił pierwszą żonę, potem jeszcze kilka razy żenił się i rozwodził. Zupełnie nie martwił się swoją sytuacją. Wysokie wyniki w testach psychologicznych wskazywały na duże zdolności intelektualne, a to kontrastowało z historią upadku życiowego.
Elliot i Gage utracili kontrolę zachowania i przestali panować nad własnym życiem. Okazuje się, że zachowania społeczne i procesy decyzyjne mogą zostać głęboko upośledzone z powodu zredukowanych uczuć, podczas gdy wiedza racjonalna, umiejętności działania i funkcje intelektualne pozostają normalne. Rozumowanie i podejmowanie decyzji wymaga udziału procesów emocjonalnych, które są drogowskazem wytyczającym kierunek i wybór właściwej opcji.
Stosując techniki neuroobrazowania (np. tomografię komputerową, rezonans magnetyczny), coraz precyzyjniej można ustalić: uszkodzenia jakich obszarów zakłócają świadome doznawanie uczuć i ich wpływ na podejmowanie decyzji, z jednoczesnym zachowaniem zdolności intelektualnych. Są to uszkodzenia obszarów nadoczodołowych (przedczołowych) w obu półkulach, z większym udziałem półkuli prawej.
Odciąć złe emocje
Czy można za pomocą zabiegów neurochirurgicznych redukować lub eliminować niepożądane, „złe” zachowania emocjonalne, jak np. agresję, nadmierny lęk, d...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
