Niemieckiego uczonego Wilhelma Wundta uważa się za ojca nowoczesnej psychologii. Ważną dla dziejów tej dyscypliny postacią jest również Max Friedrich, który opuścił mury uniwersytetu w Lipsku jako pierwszy doktor psychologii eksperymentalnej. O ile o profesorze Wundcie wiemy prawie wszystko, o tyle jego doktorant, autor pierwszej pracy badawczej z zakresu psychologii, pozostawał osobą tajemniczą, której losy urywały się w momencie obrony dysertacji i podjęcia pracy w jednym z niemieckich gimnazjów. Amerykański psycholog Peter J. Behrens, który w najważniejszej monografii historii psychologii – „A Pictorial History of Psychology” (1997) – napisał rozdział o Friedrichu, ubolewał, że mimo wnikliwych badań nie był w stanie ustalić choćby przybliżonej daty jego śmierci, nie mówiąc już o innych szczegółach jego życia po wyjeździe z Lipska.
Biografia Friedricha intrygowała badaczy, lecz podstawowe pytania biograficzne długo pozostawały bez odpowiedzi. Do rozwikłania tajemnicy tego życiorysu przydała mi się wiedza, którą historyk nauki zdobywa, rekonstruując losy wybitnych uczonych. Po licznych kwerendach archiwalnych udało się wyjaśnić zagadkę krótkiego życia Friedricha. Ponieważ jego nazwisko przewija się przez wszystkie międzynarodowe kalendaria historii psychologii, warto opowiedzieć o nim polskim czytelnikom.
Rodzina humanistów
Max Friedrich pochodził z rodziny o intelektualnych tradycjach. Jego dziadek był ewangelickim pastorem i upatrywał w swoim synu kontynuatora duchowej profesji. Jednakże ojciec Maxa Friedricha – zdobywszy humanistyczne wykształcenie na niemieckich uniwersytetach – obrał zupełnie inną drogę życiową. Pracował w redakcjach różnych czasopism i pisał książki. W swoich utworach sięgał do problematyki społecznej i politycznej. Uważany też jest za jednego z pionierów powieści kryminalnej w Niemczech.
Ojciec Maxa Friedricha poślubił córkę bankiera, Emilię Kühne. Połączyła ich pasja literacka, bowiem Emilia była autorką książek dla dziewcząt (pisała je pod pseudonimem Emma von Rhoden). W ślady rodziców poszła również młodsza siostra Maxa – Else Wildhagen, która publikowała opowiadania dla dzieci i młodzieży.
Max Friedrich urodził się 14 sierpnia 1856 roku w Reudnitz pod Lipskiem. Jak wspomniałem, w domu rodzinnym przyszłego pioniera psychologii panowała specyficzna atmosfera kultu literatury i nauki. W roku 1867 Friedrichowie przenieśli się do Berlina, a Max został uczniem Gimnazjum Wilhelma. Cztery lata później przeprowadzili się do Eisenach, do willi malowniczo położonej na zalesionym wzgórzu u stóp zamku Wartburg. Max kontynuował naukę w Wielkoksięskim Gimnazjum Realnym. Była to szkoła o profilu matematyczno-przyrodniczym, w której nowoczesne pracownie wyposażono w aparaty do eksperymentów fizycznych i chemicznych oraz w zbiory mineralogiczne i przyrodnicze. Na honorowym miejscu w sali ćwiczeń znajdowało się popiersie Alexandra von Humboldta, niemiec...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
