Funkcjonowanie każdej organizacji, również szkoły, można zilustrować metaforą góry lodowej. Jej wierzchołkiem są usługi, produkty, cele i strategia działania. Gołym okiem zobaczy je zarówno pracownik, jak i odbiorca usług czy nabywca produktów. Natomiast dla osoby z zewnątrz niewidoczne są wartości cenione w organizacji, postawy pracowników, rozumienie sukcesu, styl zarządzania. Ta podwodna część góry lodowej, to kultura organizacyjna.
Pojęcie kultury organizacyjnej pojawiło się niedawno – na początku lat osiemdziesiątych XX wieku. Aktualnie w literaturze możemy doliczyć się ponad 160 różnych jego wyjaśnień. Najbardziej znaną definicję kultury organizacyjnej stworzyli Howard Schwartz i Stanley M. Davis: „(...) to wzór przekonań i oczekiwań wspólnych dla członków organizacji. Te przekonania i oczekiwania stanowią normy, które wpływają na zachowania jednostek i grup w organizacji”. Definicja ta wskazuje, że kultura organizacji, podobnie jak kultura narodowa (nie należy mylić tych pojęć!), dostarcza wspólnych znaczeń. Pracownicy mają podobne poglądy i w podobny sposób rozwiązują codzienne problemy. Dzięki temu, że odczytują różne zdarzenia w organizacji w ten sam sposób, są bardziej zintegrowani. Kultura organizacyjna dyktuje i w pewien sposób narzuca metody działania. Pracownicy danej organizacji dobrze wiedzą, jak osiągać cele i jak radzić sobie z konkurencją, potrafią dopasować się do oczekiwań.
Kultura organizacyjna a szkoła
Warto przyjrzeć się kulturze organizacji w szkole – środowisku pracy nauczycieli, którzy kształcą i wpływają na rozwój twórczości uczniów. Kulturę rozpatruje się na ogół na tle procesów biznesowych. Bada się kulturę organizacyjną przedsiębiorstw i określa, w jaki sposób wpływa ona na ich skuteczność i pozycję na rynku.
Firmy i szkoły różnią się w zakresie celów działania i warunków. Przede wszystkim wyróżnia je misja, rozumiana jako nadrzędny powód istnienia organizacji. Zauważmy jednak, że pomimo różnic, i dla firm, i dla szkół coraz ważniejsza staje się jakość, ponieważ rynek edukacyjny również stał się konkurencyjny. Dziś szkoły muszą rywalizować o uczniów.
Tworzy się rankingi, wybiera się najlepszą szkołę, najlepszego nauczyciela. Wygrywają placówki o wysokim poziomie kształcenia. Należy zwrócić uwagę na środowisko pracy nauczycieli, bowiem kultura organizacyjna może wpływać na ich postawę wobec twórczości oraz na to, czy sami będą twórczymi osobami. Wprowadzanie oryginalnych metod nauczania, wykorzystywanie na zajęciach ciekawych pomysłów, docenianie potrzeby rozwijania twórczości uczniów, to w dużej mierze pochodne typu kultury panującego w szkole. Normy, przekonania, wartości, styl zarządzania szkołą przyjęty przez dyrektora wpływają przecież na to, co nauczyciele cenią i jak się zachowują.
Typy kultur
Uznawani za ekspertów zagadnienia Kim S. Cameron i Robert E. Quinn, profesorowie Uniwersytetu Michigan, wyróżniają cztery główne typy kultury organizacyjnej. Wyznaczyli je na podstawie dwubiegunowych wymiarów przedstawionych na rysunku 1. Są to: elastyczność i swoboda działania versus stabilność i kontrola; orientacja na sprawy wewnętrzne i integracja versus orientacja na pozycję w otoczeniu i zróżnicowanie.
Autorzy tego podziału sądzą, że są to uniwersalne wymiary, które reprezentują podstawowe założenia, poglądy oraz warto...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
