Obecnie żyjemy w czasach gdzie posiadamy coraz większą wiedzę, otacza nas duża liczba danych, a procesy zawierają mnogość powiązanych ze sobą zmiennych elementów. Środowisko VUCA, bo o nim mowa, jak nigdy wcześniej w historii jest niestabilne, niepewne, złożone i niejednoznaczne. Weryfikuje ono dotychczasowe style zarządzania, bo jeszcze nigdy umiejętność reagowania na zmiany w oparciu o ludzi nie odgrywała tak wielkiego znaczenia.
POLECAMY
Co to jest świat VUCA?
VUCA pochodzi od słów: volatility (zmienność), uncertainty (niepewność), complexity (złożoność) i ambiguity (niejednoznaczność). Choć sam termin VUCA został stworzony dla amerykańskiej armii na określenie sytuacji w świecie po wybuchu zimnej wojny, to przetrwał do dzisiaj. Co prawda został zaadoptowany jedynie do świata biznesowego, ale bardzo trafnie go opisuje. Współczesny świat biznesowy, nie pozwala już tak łatwo dokonać benchmarku, ze względu na swoją zmienność. To co było dobre wczoraj, nie musi być dobre za miesiąc czy rok. Świat, w którym globalizacja z jednej strony niesie wiele korzyści, ale też jest powodem do zmartwień z uwagi na niepewność zdarzeń. Nie wiemy, jak wydarzenia na drugim końcu globu wpłyną na tu i teraz prowadzoną przez nas firmę. Dodatkowo pojawia się w nim niejednoznaczność. Związki przyczynowo skutkowe są niejasne, pojawiają się precedensy, jednym z nich jest chociażby Bretix. Tym samym nie wiadomo dokładnie czego jeszcze nie wiadomo. A do tego dochodzi jeszcze złożoność procesów. Codziennie coś odkrywamy, codziennie przybywa informacji, tworzymy globalną big data. Współczesny student przyswoił taką liczbę danych, jak profesor w XVIII wieku. Nie wiadomo, które z nich są prawdziwe, które są dla naszej organizacji istotne, a które są szumami zakłócającymi jej działalność.
Jak sobie radzić w świecie VUCA?
Dziejące się procesy mają wpływ na szybką dewaluację wiedzy. Obecnie wiedza, którą pracownicy, menadżerowie, zdobyli na studiach jest niewystarczająca, często wręcz nieodpowiadająca zaistniałym sytuacjom. Widzimy jak działy HR przekształcają procesy rekrutacji. Pracownika wiedzy zastępuje pracownik uczący się. Otwarty na zmiany, szybko dostosowujący się do zmiennego środowiska. Od doświadczonych menadżerów, liderów wymaga się już nie dyrektywnego zarządzania, a posiadania kompetencji liderskich, ale przede wszystkim uważności na zachodzące procesy i świadomego zarządzania zmianą. Wymaga się tworzenia zespołów, które jednocześnie są w stanie funkcjonować w środowisku VUCA, ale też przyczyniać się do rozwoju organizacji. Wierzę, że uczący się zespół jest siłą napędową rozwoju organizacji.
Czy odpowiedzią na świat VUCA jest VUCA PRIME?
Założenie „VUCA Prime” zostało opracowane przez Boba Johansena, z Institute for the Future. Johansen zaproponował, aby organizacje w odpowiedzi na VUCA zdobyły następujący zestaw umiejętności: vision (wizja), understanding (zrozumienie), clarity (jasność) oraz agility (zwinność).Rozpoznawanie środowiska, następnego kroku czy wprowadzanie projektu powinno być przede wszystkim zwinne (agility). Nie można wiecznie dyskutować nad kształtem przyszłego działania. Należy stworzyć hipotezy i sprawdzić, jak działają projekty, wykonać testy, wprowadzając w dalszych etapach ewentualne poprawki. Zarówno organizacja, jak i lider powinien posiadać wizję (vision) konkretnego przedsięwzięcia, ustalić wygląd stanu docelowego do którego dążymy, nie przywiązywać się do szczegółowych planów. Sam proces podejmowania decyzji musi być prosty, jasny (clarity). Pracownicy powinni posiadać zrozumiały dla nich system zarządzania firmą, posiadać opisy stanowisk i zakres odpowiedzialności, który kształtuje ich własne poczucie odpowiedzialności. Pozwoli im to na podejmowanie szybszych decyzji w chaotycznym świecie. Najważniejsze jest jednak zrozumienie (understanding). Menadżer w świecie VUCA powinien posiadać kompetencje komunikacyjne oraz tworzyć warunki do otwartej komunikacji na wszystkich szczeblach firmy, zaczynając od pracowników operacyjnych, a kończąc na klientach i innych interesariuszach zewnętrznych.
Elementy te wymagają dużej samoświadomości oraz nowego zarządzania sobą w tak zmiennym środowisku. Na menadżerach i liderach ciąży odpowiedzialność tworzenia organizacji przyszłości, która poradzi sobie w świecie VUCA. W mojej ocenie świadomy lider czy menadżer powinien cały czas zdobywać wiedzę, ale nie poprzez tradycyjne metody nauczania, a uczyć się poprzez działanie np. w metodzie Action Learning. Sprawnie posługiwać się bazowymi dla lidera rolami: inspiratora, coacha oraz mentora. Zdobywać nowe i rozwijać posiadane kompetencje liderskie, takie jak umiejętność budowania samozarządzającego się zespołu, rozwój umiejętności komunikacyjnych w tym NVC, podejmowanie decyzji w sytuacjach złożonych i chaotycznych, zarządzanie zmianą, zarządzanie konfliktem. Zdobywać wiedzę w obszarze innowacyjnego zarządzania (turkusowe modele zarządzania, holakracja, open eyes economy, design thinking), ale też wdrażać tą wiedzę do organizacji.
Pożądany menadżer, świadomy lider współczesnej organizacji to osoba, która zdobywa wiedzę, doświadczenie, praktykę i kompetencje. Jest integralnym liderem organizacji przyszłości.
Autor: Karolina Hudowicz, wykładowca studiów podyplomowych Integralny lider organizacji przyszłości – Holilider realizowanych w Centrum Kształcenia Podyplomowego Uczelni Łazarskiego. Ekspert w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi, przywództwa, komunikacji zespołowej oraz motywacji.
