W języku potocznym pojęcie prawdy odbiega od filozoficznego sposobu jej rozumienia. Większość osób zapytana o to, czym ona jest, odpowiedziałaby zapewne, że prawda to zgodność myśli z rzeczywistością. Co oznacza, że jestem prawdomówny, gdy moje słowa stanowią odzwierciedlenie faktycznego stanu rzeczy – kiedy jest tak, jak mówię. Z punktu widzenia filozofii mówienie o życiu w zgodzie z wartością prawdy jest niepoprawne, ale przecież wszyscy doskonale rozumieją, na czym ono polega. – Może tutaj chodzić o deklarację religijną, o życie zgodne z prawdami głoszonymi przez określoną religię lub o postulat, by żyć w sposób kreatywny i odpowiedzialny zgodnie z własnymi przekonaniami i sumieniem – mówi prof. dr hab. Roman Kubicki z Instytutu Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Czy dla ludzi gotowych podjąć takie wyzwanie jest miejsce we współczesnej kulturze?
Możemy dziś obserwować, jak dewaluuje się potoczne rozumienie prawdy. Niemal każda kampania reklamowa informuje nas o „prawdziwej okazji”, a w większości spotów informacyjnych aż roi się od „prawdziwych katastrof i dramatów”. Tylko czy rzeczywistość, która nas otacza, pozostaje jeszcze w jakimkolwiek związku z prawdą?
– Nasze myślenie, nasze przekonania, a co za tym idzie – również i nasze wartości, są dziś w ogromnym stopniu kształtowane przez media, stojące na straży sztucznego, nienaturalnego tworu, nazywanego kulturą. Uczestniczymy w nim od najmłodszych lat, często bez możliwości samodzielnego zakwestionowania narzuconych nam w dzieciństwie poglądów – tłumaczy Tomasz Chudziński, nauczyciel etyki w poznańskim Liceum Plastycznym im. Piotra Potworowskiego, prowadzący Pracownię Samopoznania. – Im wcześniej rozmawia się z dziećmi o tym, co uznajemy za ważne i istotne w życiu, tym lepiej.
Prawda wczoraj i dziś
Początki filozoficznej refleksji dotyczącej prawdy sięgają przełomu VI i V p.n.e. Po raz pierwszy pojawiła się u Parmenidesa, który związał ją ściśle z bytem. Problematykę tę podjął Platon, który wyprowadził termin prawda z greckiego słowa aletheia. Skojarzył je ze stworzonym przez siebie mitem o królestwie bogini Leto. Królestwo otaczały wody magicznej rzeki Lety, sprowadzające zapomnienie (letarg) na duszę, która przez nie przepływała. Aby przywrócić wspomnienia, posiadaną przed narodzinami wiedzę (Platon wierzył w metempsychozę), człowiek musiał dotrzeć do prawdy. Od czasów Parmenidesa termin ten przywoływali i definiowali filozofowie zajm...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
