Zgodnie z teorią agresji opracowaną przez Bandurę i Waltersa (1968) podstawową przyczyną jej powstawania u dzieci jest długotrwała niemożność zaspokojenia potrzeby zależności emocjonalnej. Brak tej więzi uniemożliwia dzieciom identyfikację z normami czy postawami ich rodziców. W efekcie nie dochodzi do internalizacji mechanizmów kontroli wewnętrznej, zaś agresja dziecka może łatwo przejawiać się w formie bezpośredniej (na przykład jeśli nie podoba mu się fryzura kolegi, to jest to wystarczający powód do sprowokowania bójki).
Inną przyczyną powstawania agresji, tkwiącą w środowisku rodzinnym, jest obecność w rodzinie osoby agresywnej. Może ona stać się wzorem do naśladowania dla dziecka, zwłaszcza jeśli jest postrzegana przez nie jako ktoś kompetentny, zajmujący wysoką pozycję społeczną, dysponujący władzą i środkami materialnymi. Agresywne autorytety są więc bardzo skuteczne w modelowaniu zachowań agresywnych (i to nie tylko u dzieci). Bandura i Walters uważają, że efektywność modelowania nasila się w przypadku, gdy model stosuje nagrody jako wzmocnienia pozytywne albo kary jako wzmocnienia negatywne. Takie zachowania rodziców, jak bicie czy obrzucanie wyzwiskami, stają się dla dziecka modelem agresywności. Jeśli powyższe sytuacje powtarzają się wielokrotnie, to młody człowiek nabiera przekonania, że są one jedynym sposobem regulacji stosunków międzyludzkich, jedynym skutecznym sposobem działania. W efekcie dzieci przenoszą wzory agresywnych zachowań swoich rodziców nie tylko do kręgów rówieśniczych, ale i do swojej przyszłej rodziny.
Równie ważną przyczyną jest tolerowanie przez rodziców zachowań agresywnych swych dzieci. Tolerancja ta może przyjmować formę zezwalania na zachowania agresywne, zachęcania do nich, czy też niekarania za nie. Takie postępowanie rodziców nie sprzyja rozwojowi u dziecka umiejętności kontrolowania własnych agresywnych impulsów lub reakcji.
Innym ważnym źródłem agresji w środowisku rodzinnym są niewłaściwe postawy rodziców. Problem ten omówimy w oparciu o typologię postaw rodzicielskich zaproponowaną przez Marię Tyszkową (1973).
Zacznijmy analizę od postawy odtrącającej. Cechuje się ona nadmiernym dystansem uczuciowym rodzica w stosunku do dziecka. Wyraża się on w demonstrowaniu negatywnych uczuć, w otwartej krytyce i dominacji nad dzieckiem. Rodzice wysuwają represyjne żądania, stosują surowe kary, bywają agresywni fizycznie i werbalnie wobec dziecka. Taka postawa nie zaspokaja wielu podstawowych potrzeb dziecka, np. poczucia bezpieczeństwa, akceptacji, miłości, szacunku, czy samorealizacji. W zw...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
