Zainteresowanie zdrowiem i zdrowym stylem życia jest coraz większe zarówno wśród teoretyków, jak i praktyków. Wynika to między innymi z traktowania zdrowia jako wartości. Większości ludzi zdrowie kojarzy się z dobrem pożądanym, które jest bardzo ważne, a może nawet niezbędne do prawidłowego działania.
Abraham Maslow w swojej hierarchicznej teorii potrzeb zalicza zdrowie do grupy potrzeb bezpieczeństwa – podstawowych i niezbędnych do normalnego funkcjonowania człowieka. Nabiera ono szczególnej wartości, gdy jesteśmy chorzy. Jednak na co dzień w małym stopniu troszczymy się o swoje zdrowie, często nie myśląc o nim w ogóle. Tymczasem popularne hasło „Twoje zdrowie w twoich rękach” wskazuje, że sami jesteśmy jego głównymi stróżami. Odchodzi się natomiast od przekonania, że odpowiada za nie służba zdrowia.
Według socjologów S. V. Kasla i S. Cobba zachowania związane ze zdrowiem to wszystkie działania podejmowane przez osoby uznające się za zdrowe w celu zapobiegania chorobie lub wykrycia choroby w stadium przedklinicznym.
Zwracając uwagę na zachowania prozdrowotne, chcemy zaprezentować trójwymiarowe ujęcie człowieka, uwzględniające jego cielesność, psychikę oraz zdrowie duchowe. Okazuje się bowiem, że nie wystarczy jedynie mieć zdrowe ciało, żeby być zdrowym. Problem ten warto poruszać wśród dzieci i młodzieży jako tej części naszego społeczeństwa, która może w sposób naturalny kształtować pewne nawyki czy spontaniczne zachowania w celu utrzymania zdrowia we wszystkich wymiarach życia.
Ciało (sfera fizjologiczna)
Pojęcie zdrowego stylu życia kojarzy się przede wszystkim z takimi zachowaniami prozdrowotnymi, które zmierzają do zachowania zdrowego ciała. Do najpopularniejszych tego typu zachowań zaliczamy:
– niepalenie papierosów;
– rezygnację z picia alkoholu lub picie go tylko w umiarkowanych ilościach;
– sen nocny 7-8 godzin na dobę;
– regularne ćwiczenia fizyczne;
– utrzymywanie właściwego ciężaru ciała;
– unikanie przekąsek (podjadania między posiłkami);
– regularne jedzenie śniadania.
Wszystko to jest istotne dla utrzymania optymalnego poziomu zdrowia na płaszczyźnie fizycznej. Najwięcej działań promocji zdrowia odnosi się właśnie do tej sfery. Zwraca się dużą uwagę na to, by człowiek nauczył się kontrolować własne zdrowie.
Umysł (sfera psychiczna)
W odniesieniu do zdrowia psychicznego często używa się terminu „dobrostan psychiczny” (ang. well-being). Coraz powszechniej podkreślane jest znaczenie profilaktyki w kształtowaniu pozytywnych wskaźników zdrowia. Na dobrostan psychiczny mogą wpływać: poczucie szczęścia, odczuwanie zmartwień, poczucie własnej wartości, objawy stresu i przekonanie o własnej skuteczności. Najlepszym wskaźnikiem dobrostanu jest bez wątpienia poczucie szczęścia.
Z raportu dotyczącego zdrowia psychicznego Polaków, przedstawionego przez Janusza Czapińskiego, wynika, że najistotniejsza jest liczba przyjaciół, a więc wsparcie społeczne. Dobre relacje społeczne są bezcenne, bardzo ważny jest także stały partner. Na utrzymanie zdrowia psychicznego będą zatem wpływały pośrednio wszystkie zdolności człowieka sprzyjające dobrym kontaktom z innymi ludźmi, a więc umiejętności efektywnego komunikowania się, konstruktywnego rozwiązywania konfliktów oraz nawiązywania i podtrzymywania nowych znajomości.
Drugim co do ważności czynnikiem wyjaśniającym ogólny dobrostan psychiczny Polaków okazał się wiek. Im ktoś starszy, tym gorsza jest jego kondycja psychiczna. Jest to odwrotna tendencja niż np. w Stanach Zjednoczonych, gdzie częściej na depresję cierpią ludzie młodzi; w Polsce z każdym rokiem życia zwiększa się ryzyko depresji.
Duch (sfera noetyczna – duchowa)
POLECAMY
Termin „noetyczny” (z grec. nous – umysł) stosowany jest na określenie rozumu, intelektu, umysłu, myślenia, zdolności rozumienia, aktywności umysłowej, ducha. Oznacza zasadę porządku czynną we wszystkich rzeczach. Właściwość ta w sposób typowy dla człowieka przejawia się w całym procesie ludzkiej egzystencji. Tak rozumiany nous jest związany z podmiotowo-osobową aktywnością człowieka i ma znaczenie zarówno psychologiczne, jak i egzystencjalne. Wyraża twórcze, odkrywcze, porządkujące, reflektujące i doświadczające siebie „ja osobowe”, które można uznać za podmiotową podstawę wartościowania i dokonywania egzystencjalnie znaczących wyborów, czynionych z uwagi na doświadczenie motywacji sensu, związanej z odnoszeniem się do wartości.
Wymiar noetyczny (specificum humanum – specyficznie ludzki) ujawnia się przede wszystkim poprzez swoje potrzeby: wolności, godności, odpowiedzialności, otwartości, sensu, dążenia do wartości, dążenia do przyszłości (przeszłość nie powinna być obca człowiekowi, ale nie należy jej gloryfikować, ponieważ ten czas już do nas nie należy), sensu i znaczenia, odniesienia „ku”, miłości, nadziei, podmiotowości.Ciągle wybierać muszę
Człowiek powinien dokonywać wyborów życiowych w wolności i z pełną odpowiedzialnością. Nie jest obojętne, co wybiera, ponieważ zaraz za wyborem pojawia się konsekwencja i określona jakość życia. Ale ponieważ jest wolny –...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
