Często przyjmuje się, że optymizm jest lepszy od pesymiz-mu, wiara we własne możliwości od niewiary, wysoka potrzeba osiągnięć od niskiej. Trwa hegemonia „pozytywnego myś-lenia”, podtrzymywana przez autorów różnego rodzaju poradników. W ferworze dyskusji o wyższości optymizmu nad pesymizmem i zaletach wysokiej samooceny zgubiono jednak rzecz najważniejszą: fundamenty cywilizacji Zachodu, jakimi są realizm teoriopoznawczy i poszukiwanie prawdy.
Rozwój myśli humanistycznej i powstanie nowoczesnego kapitalizmu sprzyjały kształtowaniu się nowego ideału człowieka – określanego jako „self-made man”, czyli człowieka samodzielnie decydującego o swoim losie. Dzięki własnej pracy i zdolnościom jest on w stanie zmienić radykalnie swoje miejsce w hierarchii społecznej. Rewolucja przemysłowa i postęp naukowo-techniczny zachęcały do optymistycznej wiary w nieograniczone możliwości ludzkiego umysłu i zdolność do przekształcania rzeczywistości. Liberalni ideologowie podkreślali zależność sukcesu w życiu od indywidualnego wysiłku i znaczenie wolności wyboru. Wiek XX dorzucił do tego silną afirmację postawy indywidualistycznej, nonkonformizmu i odrzucenia autorytetów. Podkreślono znaczenie optymizmu, tzw. pozytywnego myślenia, wiary we własne możliwości.
Współczesny człowiek sukcesu jest optymistą. Wierzy w sukces podejmowanych działań. Cechuje go duża potrzeba osiągnięć, wysokie poczucie własnej wartości. Sukces życiowy postrzega w kategoriach obiektywnych, np. finansowych. Na pewno nie można zarzucić mu dogmatyzmu czy konserwatyzmu. Jego nonkonformizm jest selektywny – odrzucić może on postawy tradycjonalistyczne, ale np. w kwestii mody pójdzie na ustępstwa. Łatwo odnaleźć ten ideał w mediach i reklamie, np. jedna z prestiżowych kart płatniczych jest reklamowana jako „symbol życia, którego nieodłącznymi cechami są wolność, sukces i optymizm”.
Najważniejsze w profilu psychologicznym człowieka sukcesu jest tzw. wewnętrzne umiejscowienie kontroli i wysokie poczucie wpływu na rzeczywistość. Pojęcie umiejscowienia kontroli (locus of control) wprowadzone przez J.B. Rottera wiąże się ze spostrzeganiem źródeł własnych sukcesów i porażek. Jeśli ktoś przypisuje je okolicznościom zewnętrznym, na które nie ma wpływu, to posiada on zewnętrzne umiejscowienie kontroli. Gdy zwycięstwa i klęski spostrzega jako efekt własnego wysiłku, wówczas mamy do czynienia z wewnętrznym umiejscowieniem kontroli. Ta zmienna psychologiczna silnie koreluje z niektórymi postawami, np. prywatnych przedsiębiorców charakteryzu...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
